2020: Χρονιά απώλειας και αγώνων
2020, η χρονιά που άλλαξε περισσότερο από κάθε άλλη τον κόσμο έτσι όπως τον γνωρίζαμε αλλά και τις ζωές των ανθρώπων. Από κάποιους χαρακτηρίστηκε και ως το "έτος μηδέν", λόγω της φονικής πανδημίας του κορονοϊού.
Απ'τον κορονοϊό, λοιπόν, μέχρι την δίκη της ΧΑ και από την δολοφονία Floyd και το κίνημα Black Lives Matter μέχρι τον θάνατο του Μαραντόνα, στην τελευταία εκπομπή “Μουσική στο Celluloid” του 2020, επιχειρήσαμε μια ανασκόπηση της χρονιάς αλά... σινεμά, παραλληλίζοντας τα σημαντικότερα γεγονότα του 2020 με διάφορες κινηματογραφικές παραγωγές που μας έρχονται στο μυαλό…
Την εκπομπή μπορείτε να την ακούσετε εδώ:
Ο θρίαμβος του streaming
Αναμφίβολα, όσον αφορά την βιομηχανία του κινηματογράφου, το 2020 δεν συγκρίνεται με καμία άλλη χρονιά, απ’την απαρχή του μέσου. Δεκάδες παραγωγές αναβλήθηκαν, πρεμιερες μετατέθηκαν για το 2021 και πολλές άλλες βρήκαν τον δρόμο του online streaming απευθείας… Η κυριαρχία της βιομηχανίας του streaming ήταν καθολική στο πέρασμα του 2020, αποδεικνύοντας πως, χωρίς αμφιβολία, το μέλλον της ανήκει.
Στον επιχειρηματικό στίβο η πανδημία του κορονοϊού αφήνει πίσω της πολλούς χαμένους και λίγους, μετρημένους στα δάχτυλα, που χαμογελούν. Και επειδή οι πρώτοι είναι τόσοι πολλοί που δεν έχει καν νόημα να τους απαριθμήσουμε ας σταθούμε στους δεύτερους που χονδρικά είναι τα σούπερ μάρκετ, οι φαρμακευτικές εταιρείες, η βιομηχανία... μαγιάς (εξαφανίστηκε από τα ράφια των καταστημάτων σε όλο τον κόσμο) και η βιομηχανία του streaming.
Η τελευταία αποτελεί πλέον την κυρίαρχη τάση στον χώρο της οικιακής, και όχι μόνο, διασκέδασης όσο και στον τομέα της παραγωγής. Για να μία έχουμε μία αίσθηση των μεγεθών της χρονιάς που κλείνει -τα οριστικά, ετήσια, νούμερα θα τα έχουμε την προσεχή άνοιξη- η Netflix, κατάφερε τον Ιούλιο να γίνει η μεγαλύτερη εταιρεία στον χώρο της διασκέδασης και των media με βάση την χρηματιστηριακή της κεφαλαιοποίηση ξεπερνώντας παραδοσιακούς παίκτες όπως η Walt Disney, η AT&T και η Comcast Corp.
Ένας Ιός Αλλάζει τον Κόσμο μας
Και ποια ήταν η αιτία; Προφανώς η φονική πανδημία του κορονοιου. Το 2020 χαρακτηρίζεται ως “έτος 0” της γενιάς μας που θα μνημονευεται για δεκαετίες, όπου ένας ιός αλλάζει τον κόσμο. Κανένας τομέας της ανθρώπινης δραστηριότητας δεν έμεινε ανεπηρέαστος, καμία χώρα δεν εξαιρέθηκε από τον πένθος των απωλειών. Τη στιγμή, που οι χώρες έκλειναν η μία μετά την άλλη για να προστατεύσουν τον πληθυσμό τους, οι άνθρωποι της επιστήμης επιδόθηκαν σε έναν άλλο στίβο μάχης, στη μάχη με το χρόνο, για να βρεθεί το πολυπόθητο εμβόλιο, που το τελευταίο διάστημα μονοπολεί στις δημοσιογραφικές πηγές, ξεχνώντας (ή καλύτερα αποκρύπτοντας) τις εγκληματικές ευθύνες των κυβερνήσεων, που αφησαν τα εθνικά συστήματα υγείας αθωράκιστα και ευάλωτα σε τετοιες συγκυρίες. Λίγο πριν από τη λήξη, λοιπόν, αυτού του δυστοπικού χρόνου, είχαμε στα χέρια μας όχι ένα, ούτε δύο, αλλά περισσότερα διαφορετικά εμβόλια. Έτσι για άλλη μια φορά η επιστήμη, προσέφερε απλόχερα ένα αίσθημα ανακούφισης σε όλο τον πλανήτη. Ο "πόλεμος" βέβαια, δεν έχει τελειώσει ακόμα. Ο δρόμος της οριστικής λύτρωσης είναι μακρύς και επώδυνος. Κάναμε, όμως, το πρώτο βήμα προς ένα νέο κόσμο… Κι αν κάτι είναι αυτό που πρέπει να μας μείνει, μετά απ’αυτόν τον περίεργο χρόνο είναι ότι πρέπει να διεκδικήσουμε και να ενώσουμε τις φωνές μας με τους μαχόμενους υγειονομικούς που διεκδικούν ένα θωρακισμένο και καθολικά δημόσιο και δωρεάν σύστημα υγείας για ολους.
Μια ταινία που δεν γινεται να λείπει απ’το συγκεκριμένο αφιέρωμα. Αναμφίβολα είναι η πρώτη ταινία που έρχεται στο μυαλό μας, σκεπτόμενοι το 2020. Ότι έκανε το 2002 ο Danny Boyle με τα ζόμπι, το κάνει κι ο Soderbergh με τις επιδημίες. Παίρνει ένα θέμα που έχει ξεχειλώσει, έχοντας ήδη διαμορφώσει τα κλισέ του, και το παρουσιάζει με απόλυτη σοβαρότητα κι απόλυτη ευθύνη προς τον ανήσυχο θεατή. Με αυτό αποδεικνύει την χειρότερη αλήθεια όλων: ότι η πραγματικότητα μπορεί να ξεπερνά σε τρόμο την φαντασία. Έτσι, μην περιμένετε να δείτε το κλασικό θρίλερ, αλλά μια ιδέα περί του τι θα συμβεί αν ξεσπάσει κάτι που όλοι απευχόμαστε με πανικό, θα σας έλεγα πριν από ένα χρόνο. Σήμερα, όμως, παρακολουθώντας την συγκεκριμένη ταινία, το μόνο σίγουρο είναι οτι θα ανατριχιαζουμε σε πολλές σκηνές, καθώς θα δούμε μια αφάνταστη ομοιότητα με γεγονότα και πράγματα που εκτυλίχθηκαν το προηγούμενο διάστημα. Η ταινία μιλάει για τη δύναμη του φόβου, αλλά περισσότερο φαίνεται με αυτήν ο σκηνοθέτης να πολεμάει τον προσωπικό του φόβο. Μπορεί να μιλάμε για έλεγχο του φόβου, αλλά ο ελλοχεύον θάνατος δεν είναι κάτι που βλέπεται με ευκολία κατάματα... Την φόρμα του φιλμ την έχουμε ξαναδεί στο Traffic και πολύ σοφά την επιλέγει εκ νέου ο Soderbergh. Με αυτήν, περικυκλώνει σε παγκόσμιο επίπεδο το θέμα του χωρίς να χρειάζεται να γίνει «επικός». Επιμένει στον τομέα της ψυχολογίας και γενικά στον άνθρωπο, πέρα από υπερβολές. Η δε επιμονή του στον επιστημονικό τομέα, υπάρχει για να καλύψει ακόμα πιο -ρεαλιστικά- καταρτισμένα το θέμα του. Αναμφίβολα χαρακτηρίζεται από ρεαλιστικό κλίμα, τεταμένη ατμόσφαιρα, γρήγορους ρυθμούς, αγωνία και καλό καστ. Ίσως η καλύτερη ταινία που έχει παράξει το Χόλυγουντ με θέμα το ξέσπασμα μιας πανδημίας.
Πρόβλεψη κατά λάθος;
Η πλησιέστερη αναλογία με τις επιπτώσεις του «Contagion» θα ήταν ο θάνατος ενός διάσημου, κάτι που θα δημιουργούσε καινούργιο ενδιαφέρον για τις εν πολλοίς άγνωστες ταινίες του. Πιο σπάνιες, πάλι, είναι οι περιπτώσεις όπου οι ταινίες κάνουν προβλέψεις κατά λάθος ή καλλιεργούν ακουσίως ορισμένες θεωρίες συνωμοσίας για το μέλλον. Οι κακοί στο «Ένα σκληρό φιλί για καληνύχτα», από τα καλύτερα φιλμ της δεκαετίας του 1990, αποδεικνύεται ότι είναι αμερικανοί αξιωματούχοι, οι οποίοι σχεδιάζουν μια τρομοκρατική επίθεση για να κατηγορήσουν «τους μουσουλμάνους» και να αποσπάσουν αύξηση στον προϋπολογισμό της υπηρεσίας τους (αναφέρουν ακόμη και την επίθεση με βόμβα στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου το 1993). Το θρίλερ «Πολιορκία» του Εντουαρντ Ζούικ, με υπόθεση για την τρομοκρατία, γυρίστηκε το 1998, αλλά έμοιαζε τόσο οικείο μετά την 11η Σεπτεμβρίου 2001 που το Πεντάγωνο διοργάνωσε τριήμερο συνέδριο με σεναριογράφους και παραγωγούς του Χόλιγουντ. Σε αυτό έριξαν όλοι ιδέες για περιπτώσεις του «χειρότερου σεναρίου» ώστε να πάρουν προληπτικά μέτρα για μελλοντικές τρομοκρατικές επιθέσεις.
Αλλά είναι πιο πολλές οι φορές που ο κινηματογράφος κεφαλαιοποιεί τον φόβο ή τη νεύρωση που υπάρχει στους ανθρώπους. Το ατύχημα σε πυρηνικό εργοστάσιο που περιγράφεται στο θρίλερ του 1978 «Το σύνδρομο της Κίνας», όπου πρωταγωνιστούν η Τζέιν Φόντα και ο Μάικλ Ντάγκλας, βασιζόταν σε αναφορές για τη λειτουργία στον πυρηνικό σταθμό Ντρέσντεν του Ιλινόις στις αρχές της δεκαετίας του 1970.
Από μία ευνοϊκή συγκυρία, βγήκε στις κινηματογραφικές αίθουσες λίγες ημέρες πριν συμβεί το πραγματικό ατύχημα στο Three Mile Island. Οσα χρήματα και να ξοδέψει κανείς τέτοια διαφήμιση δεν μπορεί να εξασφαλίσει. Κι αυτή μπορεί να είναι η μόνη θετική όψη στα γεγονότα. Μία επιδημία με παγκόσμιες διαστάσεις είναι τρόμος για την ανθρωπότητα. Και δεν σημαίνει πολλά για τους ανθρώπους που είχαν καταφέρει να εξασφαλίσουν πνευματικά δικαιώματα επειδή έχουν δουλέψει για το «Πέρασμα της Κασσάνδρας», το «Ανδρομέδα: αποστολή άκρως απόρρητη» (1971), την «Πανδημία» (2009) και το «Contracted» (2009).
Χρονιά απώλειας...
Σε μία σύντομη ανασκόπηση στη χρονιά που πέρασε παρατηρούμε ότι πολλές ήταν οι προσωπικότητες που «έφυγαν» από τη ζωή. Θα σταθούμε μόνο σε μερικές σημαντικές προσωπικότητες του αθλητισμού και των τεχνών...
ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
>> 26/1: Κόμπι Μπράιαντ, 41 ετών, πρώην μπασκεμπολίστας των Lakers, πέντε φορές πρωταθλητής του NBA, πέθανε σε συντριβή ελικοπτέρου. Ο θάνατος του συντάραξε ολόκληρο τον πλανήτη.
>> 25/11: Ντιέγκο Μαραντονα 60 ετών, Αργεντίνος διεθνής ποδοσφαιριστής, που θεωρείται ο καλύτερος παίκτης όλων των εποχών.
Ένας από τους σπουδαιότερους ποδοσφαιριστές στον κόσμο όλων των εποχών, ο Ντιέγκο Αρμάντο Μαραντόνα, έφυγε από τη ζωή στα 60 του χρόνια, στις 25 Νοεμβρίου 2020, την ίδια μέρα με την επέτειο θανάτου του φίλου του Φιντέλ Κάστρο.
Ο θρύλος του ποδοσφαίρου, που είχε γεννηθεί στις 30 Οκτώβρη 1960 στο Μπουένος Άιρες και πριν από λίγες μέρες είχε κάνει επέμβαση στον εγκέφαλο, είχε πάρει εξιτήριο από την κλινική και συνέχιζε στο σπίτι την ανάρρωσή του. Σύμφωνα με την εφημερίδα «Clarin», «ο Μαραντόνα, ενώ ήταν στο σπίτι του στο προάστιο Σαν Αντρές του Μπουένος Άιρες, είχε πρόβλημα αναπνευστικό. Έξι ασθενοφόρα έσπευσαν στην κατοικία του για να του προσφέρουν τις πρώτες βοήθειες. Με τον Μαραντόνα ήταν μαζί η κόρη του Ντάλμα».
Συμμετείχε σε τέσσερα Παγκόσμια Κύπελλα με την Εθνική ομάδα της Αργεντινής και σε αυτό του 1986 στο Μεξικό είχε κατακτήσει το τρόπαιο στον τελικό επί της Δ. Γερμανίας, αλλά και τη Χρυσή Μπάλα ως ο καλύτερος παίκτης της διοργάνωσης. Σε αυτό το Μουντιάλ είχε πετύχει και τα δύο τέρματα στο 2-1 του προημιτελικού απέναντι στην Αγγλία, δύο τέρματα που έχουν μείνει στην ιστορία του αθλήματος (με το «χέρι του Θεού» αλλά και με το ... απίστευτο ταλέντο του, περνώντας όλους τους Άγγλους). Το δεύτερο είχε καταγραφεί και ως το «Γκολ του αιώνα» από τους ψηφοφόρους της ΦΙΦΑ το 2002.
Τον λάτρεψαν σα θεό όπου κι αν έπαιξε, έζησε μια πολυσυζητημένη και σκανδαλώδη προσωπική ζωή, έκατσε δίπλα σε παγκόσμιους ηγέτες, ενώ ουδέποτε πέρασαν απαρατήρητα τα όσα είχε να πει. Ο Ντιέγκο Αρμάντο Μαραντόνα μπορεί να μην είναι πλέον μαζί μας, ωστόσο ο κινηματογράφος πρόλαβε να καταγράψει στη μεγάλη οθόνη τη θυελλώδη περσόνα του, παρότι ο ίδιος ελάχιστες φορές θέλησε να ανοιχτεί μπροστά στην (κινηματογραφική) κάμερα.
Δύο φορές βραβευμένος με Χρυσό Φοίνικα σκηνοθέτης και φανατικός θαυμαστής του ποδοσφαιριστή Εμίρ Κουστουρίτσα («Ο Πατέρας Λείπει σε Ταξίδι για Δουλειές», «Underground»), αντάλλαξε κεφαλιές με τον Μαραντόνα προτού καθίσουν τετ-α-τετ για να μιλήσουν με ανοιχτά χαρτιά για όλα. Η ταινία έχει χαρακτήρα οδοιπορικού, μιας και ο σκηνοθέτης ταξιδεύει για να βρεθεί με τον παίκτη στην Αργεντινή και όπου αλλού χρειαστεί να τον ακολουθήσει με την κάμερα, σε μια σειρά σπάνιων αφιλτράριστων συνεντεύξεων μαζί του. Παράλληλα, δίνεται έμφαση στη θρησκευτική λατρεία των οπαδών απέναντι στο πρόσωπο του Μαραντόνα, με τον εκπρόσωπο της «εκκλησίας» προς τιμήν του Λούκας Φούικα να μιλάει επίσης στον Κουστουρίτσα.
ΤΕΧΝΕΣ
>> 5/2: Κερκ Νταγκλας, 103 ετών, από τα τελευταία ιερά τέρατα του Χόλιγουντ, πολλές ερμηνείες του οποίου θεωρούνται κλασικές, όπως αυτή στην ταινία Σπάρτακος (1960, σε σκηνοθεσία Στάνλεϊ Κιούμπρικ).
Ο Κερκ Ντάγκλας ήταν ηθοποιός, παραγωγός και σκηνοθέτης του θεάτρου και του κινηματογράφου. Στην 70χρονη καριέρα του εμφανίστηκε σε περίπου 100 ταινίες και αναδείχθηκε σε έναν από τους πιο μεγάλους καλλιτέχνες του Χόλιγουντ.
Το κινηματογραφικό του ντεμπούτο έγινε το 1946 στην ταινία «Αμαρτωλές γυναίκες» του Λιούις Μάιλστοουν. Ηταν υποψήφιος τρεις φορές για Οσκαρ Α' Ανδρικού Ρόλου: «Φλογισμένα Πάθη» του Μαρκ Ρόμπσον, «Η ωραία και το κτήνος» του Βινσέντε Μινέλι και «Η ζωή ενός ανθρώπου» του Βινσέντε Μινέλι, όπου υποδύθηκε τον ζωγράφο Βαν Γκογκ. Το 1955 δημιούργησε την εταιρεία κινηματογραφικών παραγωγών «Bryna Productions». Ανάμεσα στις ταινίες που χρηματοδότησε και πρωταγωνίστησε ήταν το πολεμικό δράμα «Σταυροί στο Μέτωπο» (1957) και το ιστορικό δράμα «Σπάρτακος» (1960). Το 1963 έπαιξε στο «Μπροντγουέι» στο θεατρικό έργο του Κεν Κέσεϊ «Στη Φωλιά του Κούκου». Τη δεκαετία του '70 σκηνοθέτησε ταινίες και τη δεκαετία του '80 ασχολήθηκε και με τη συγγραφή βιβλίων. Το 1996 τιμήθηκε με Οσκαρ για το σύνολο του έργου του στον κινηματογράφο.
Το όνομα του Κερκ Ντάγκλας θα μείνει στην ιστορία και για έναν ακόμα λόγο. Ηταν από αυτούς που πρωταγωνίστησαν στην προσπάθεια να σπάσει η λεγόμενη «μαύρη λίστα» του Χόλιγουντ, ο αποκλεισμός δηλαδή ηθοποιών, σκηνοθετών και σεναριογράφων διότι συνδέονταν με το κομμουνιστικό κίνημα ή θεωρούνταν συμπαθούντες του Κομμουνιστικού Κόμματος. Ο ίδιος είχε εξομολογηθεί πως αισθανόταν μεγαλύτερη υπερηφάνεια γι' αυτό, παρά για οποιονδήποτε ρόλο του. Ολα ξεκίνησαν όταν ο Κερκ Ντάγκλας αποκάλυψε ότι ο Ντάλτον Τράμπο ήταν ο σεναριογράφος της νέας ταινίας του, «Σπάρτακος». Μάλιστα, όταν η ταινία έκανε πρεμιέρα, το όνομα του Τράμπο εμφανιζόταν στην οθόνη.
Ο Τράμπο ήταν ένας από τους περίφημους «Δέκα» του Χόλιγουντ, που αρνήθηκαν να καταθέσουν στην Επιτροπή Αντιαμερικανικών Υποθέσεων. Γι' αυτή του την ενέργεια φυλακίστηκε για 11 μήνες και στη συνέχεια κατέφυγε στο Μεξικό, όπου έγραφε σενάρια για μεξικάνικες ταινίες και βιβλία. Εστελνε επίσης σενάρια στο Χόλιγουντ με ψευδώνυμο ή χρησιμοποιώντας άλλο πρόσωπο. Για δύο από αυτά τα σενάρια κέρδισε και Οσκαρ, χωρίς όμως να αναγράφεται το όνομά του.
Το 2015 κυκλοφόρησε η ταινία «Τράμπο» του Τζέι Ρόουτς. Με αφορμή την ταινία ο Κερκ Ντάγκλας μίλησε για αυτή την εποχή.
«Είναι μια περίοδος που θυμάμαι καλά. Οι επιλογές ήταν δύσκολες. Οι συνέπειες ήταν επίπονες και πολύ αληθινές. Στη διάρκεια του "μακαρθισμού" είχα φίλους που εξορίστηκαν, γιατί κανείς δεν τους προσλάμβανε, ηθοποιούς που αυτοκτόνησαν πάνω στην απελπισία τους. Η συμπρωταγωνίστριά μου στην ταινία "Αστυνομική Ιστορία", Λι Γκραντ, δεν μπορούσε να δουλέψει για δώδεκα χρόνια, αφού αρνήθηκε να καταθέσει εναντίον του συζύγου της, μπροστά στην Επιτροπή Αντιαμερικανικών Υποθέσεων. Απειλήθηκα ότι αν χρησιμοποιούσα έναν συγγραφέα που βρισκόταν στη "μαύρη λίστα" για την ταινία μου "Σπάρτακος", τον φίλο μου Ντάλτον Τράμπο, συγκεκριμένα, θα χαρακτηριζόμουν ως φιλοκομμουνιστής και αυτό θα σηματοδοτούσε το τέλος της καριέρας μου. Ερχονται, όμως, καιροί που κάποιος πρέπει να παλέψει για τις αρχές του. Είμαι τόσο περήφανος για τους συναδέλφους μου ηθοποιούς που χρησιμοποιούν τη δημόσια επιρροή τους, για να μιλήσουν ανοιχτά ενάντια στην αδικία».
Το 1991 τιμήθηκε από την Ενωση Σεναριογράφων σε αναγνώριση αυτής της πράξης του.
Για περισσότερες πληροφορίες για την περίοδο της Μαύρης Λίστας του Χόλιγουντ, μπορείτε να ανατρέξετε στο αντιστοιχο επεισόδιο:
>> 8/3: Μαξ Φον Σιντοφ, 90 ετών, Γαλλοσουηδός ηθοποιός τον οποίο ανακάλυψε ο Σουηδός σκηνοθέτης Ινγκμαρ Μπέργκμαν.
>> 16/4: Λουίς Σεπούλβεδα, 70 ετών, καταξιωμένος και στρατευμένος Χιλιανός συγγραφέας, που είχε εξοριστεί από τη χώρα του επί δικτατορίας Αουγκούστο Πινοσέτ, πέθανε στην Ισπανία από την Covid-19.
Γεννήθηκε στο Οβάγιε της επαρχίας Λιμαρί, στη βόρεια Χιλή. Αφού τελείωσε το Γυμνάσιο στο Σαντιάγο σπούδασε θεατρική σκηνοθεσία στο Εθνικό Πανεπιστήμιο της Χιλής. Διατέλεσε ηγέτης του φοιτητικού κινήματος τα χρόνια των σπουδών όντας μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Χιλής.
Αργότερα έγινε μέλλος του Σοσιαλιστικού Κόμματος και μετά το πραξικόπημα Πινοσέτ το 1973 συνελήφθη. Το 1977 εγκατέλειψε τη Χιλή. Στον Ισημερινό συναντήθηκε με τους Ινδιάνους Shuar και αναφέρεται στην εμπειρία τους μαζί τους στο διεθνές μπεστ σέλερ “Ένας γέρος που διαβάζει μυθιστορήματα αγάπης”. Συμμετείχε στην επανάσταση των Σαντινίστας και στη συνέχεια πήγε στο Αμβούργο. Κατοικούσε στην Ισπανία για 23 χρόνια, όπου είναι ιδρυτής και διευθυντής της Ibero-American Book Fair στη Gijón.
Καταξιωμένος συγγραφέας (ποιητής, πεζογράφος, δραματουργός και σκηνοθέτης), αλλά ασχολήθηκε και με τη δημοσιογραφία. «Πλήρωσε» με βασανιστήρια, φυλακή και αυτοεξορία το γεγονός ότι αγωνίστηκε κατά των τυράννων και εκμεταλλευτών -ξένων και εγχώριων- της πατρίδας του Χιλής και για την ανάδειξη της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας. Υπήρξε, μάλιστα, μέλος της προσωπικής φρουράς του Σαλβαδόρ Αλιέντε.
Ο Σεπούλβεδα γύρισε κάποιες λίγες ταινίες με την πιο γνωστή του το Nowhere/Πουθενά (2002). Σε μια από τις αναρίθμητες δικτατορίες στη Λατινική Αμερική. Ένας εγκαταλελειμμένος σιδηροδρομικός σταθμός. Ονομάζεται απλώς “Πουθενά” και χρησιμοποιείται ως στρατόπεδο συγκέντρωσης κι εξόντωσης αντιφρονούντων. Ένας φοιτητής με πάθος για το μποξ, ένας γκέι μάγειρας, ένας παράξενος καθηγητής, ένας εργάτης με πάθος για το μπολερό κι ένας κουρέας που χορεύει τανγκό θα συνατηθούν εκεί, κρατούμενοι για τις ιδέες τους. Φρουρούνται από αδίστακτους εκτελεστές, όμως η κτηνωδία που τους περιβάλλει, δεν θα καταβάλει την ανθρωπιά τους. Ένας τυχοδιώκτης, ένα όμορφο κορίτσι κι ένας άνθρωπος της ερήμου θα σταθούν στο πλάι τους, για να τους βοηθήσουν να ξεφύγουν από τα σχέδια των φυλάκων τους.
>> 29/4: Ιρφάν Καν, 53 ετών, σταρ του Μπόλιγουντ αλλά και του Χόλιγουντ χάρη σε ταινίες όπως "Slumdog Millionaire", "Jurassic World" και η " Η Ζωή του Πι".
>> 12/5: Μισέλ Πικολι, 94 ετών, θρύλος του γαλλικού σινεμά
>> 6/6: Ένιο Μορικόνε, 91 ετών, Ιταλός συνθέτης, που ‘έντυσε’ μουσικά πάνω από 500 ταινίες. Συνέδεσε κυρίως το όνομά του με τον σκηνοθέτη Σέρτζιο Λεόνε, με τον οποίο συνεργάστηκε στα "σπαγγέτι γουέστερν" με πρωταγωνιστή τον Κλιντ Ίστγουντ την περίοδο του '60, αλλά και στην ταινία "Κάποτε στην Αμερική".
Οι συνεργασίες του με τον Σέρτζιο Λεόνε ήταν αυτές που του απέφεραν την παγκόσμια αναγνώριση και που οδήγησαν σκηνοθέτες όπως οι Παζολίνι, Μπερτολούτσι, Στόουν, Πάλμα και Τζουζέπε Τορνατόρε να τον εμπιστευτούν στη μουσική επένδυση των έργων τους. Σήμα κατατεθέν του η απλότητα της μουσικής του.
Θεωρούσε τον αυτοσχεδιασμό πρωτοποριακό και ριψοκίνδυνο και στενοχωριόταν που δεν έγινε ευρέως γνωστός και για αυτό το είδος της μουσικής του. Εγραψε, επίσης, το επίσημο τραγούδι για το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου 1978.
Ο Μορικόνε διακρίθηκε στο Χόλιγουντ, συνθέτοντας μουσική για Αμερικανούς σκηνοθέτες, όπως οι Μπράιαν ντε Πάλμα, Μπάρι Λέβινσον, Μάικ Νίκολς και Ολιβερ Στόουν. Στον 21ο αιώνα, η μουσική του Μορικόνε χρησιμοποιήθηκε ξανά στην τηλεόραση και σε ταινίες όπως αυτές του Κουέντιν Ταραντίνο.
Οι συνθέσεις του Μορικόνε αποδείχθηκαν μοναδικές, εμπνευσμένες τόσο από τα σπουδαία έργα του κλασικού ρεπερτορίου όσο και από τους ωραίους ήχους της καθημερινής ζωής. Η μουσική του συνδύαζε έτσι διακριτικούς ήχους όπως η ηλεκτρική κιθάρα, το παν φλάουτο, οι σφυρίχτρες, οι καμπάνες, ακόμη και οι ήχοι των ζώων, όλα συνοδευόμενα από μια συμφωνική ορχήστρα. Η επιρροή της κλασικής μουσικής υπάρχει σε ολόκληρη τη μουσική σύνθεση του Μορικόνε. Θεωρούσε ότι η μουσική για τις ταινίες πρέπει να έχει ζωή και έξω από αυτές.
Το 2007, ο Μορικόνε παρέλαβε το τιμητικό Οσκαρ «για τη μαγευτική και πολυπρόσωπη συνεισφορά του στην τέχνη της μουσικής για ταινίες». Είχε προταθεί για άλλα πέντε Οσκαρ την περίοδο 1979 - 2001. Επίσης, παρέλαβε και το Οσκαρ Καλύτερης Πρωτότυπης Μουσικής το 2016 για τη μουσική της ταινίας «Μισητοί 8» του Ταραντίνο. Ο Μορικόνε έχει κερδίσει τρία βραβεία Γκράμι, τρεις Χρυσές Σφαίρες, έξι BAFTA, δύο Βραβεία Ευρωπαϊκού Κινηματογράφου, έναν τιμητικό Χρυσό Λέοντα και ένα Πολικό Μουσικό Βραβείο.
Για περισσότερες πληροφορίες για τα Σπαγγέτι Γουέστερν και τον Ένιο Μορικόνε, μπορείτε να ανατρέξετε στο αντιστοιχο επεισόδιο:
>> 26/7: Ολίβια ντε Χάβιλαντ, 104 ετών, η Μέλανι από το «Όσα παίρνει ο άνεμος» του 1939.
Η κλάσσική αυτή, πλέον, ταινία, ήρθε ξανά στο προσκήνιο μετά από τις διαδηλώσεις του κινήματος Black Lives Matter, αφού χαρακτηρίστηκε από πολλούς ρατσιστική. Η ταινία μάλιστα αποσύρθηκε από την πλατφόρμα HBO Max εν μέσω των εκδηλώσεων του κινήματος διαμαρτυρίας κατά του ρατσισμού και της αστυνομικής βίας εναντίον των μαύρων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η εμβληματική ταινία, διάρκειας άνω των 3,5 ωρών, του 1939, θεωρείται από ορισμένους πανεπιστημιακούς ως εργαλείο στα χέρια του ρεβιζιονισμού των απολογητών του Νότου και της ιστορίας της δουλείας παρουσιάζοντας μία ρομαντική όψη του Νότου και μία πολύ καλλωπισμένη πλευρά της δουλείας, με το υπηρετικό προσωπικό ικανοποιημένο από την μοίρα του και εργαζόμενο υπό τους συνήθεις όρους εργασίας των εργαζομένων. «Αυτός ο εξωραϊσμός μιας σκοτεινής περιόδου της αμερικανικής Ιστορίας είναι έργο πολύ οργανωμένων κινημάτων στις πολιτείες που ανήκαν στην Συνομοσπονδία κατά την διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου, που προσπαθούν να δώσουν στον αμερικανικό Νότο εκείνης της εποχής μία παρουσιάσιμη εικόνα. Βασικό σημείο, η ιδεολογία της ‘’Lost Cause’’ (Χαμένη Υπόθεση) υποστηρίζει ότι οι Πολιτείες του Νότου πολέμησαν για την πολιτική τους ανεξαρτησία, την απειλούμενη από τον Βορρά, και όχι για την διατήρηση της δουλείας, πράγμα που αντιβαίνει στην ιστορική αλήθεια» τονίζουν οι πανεπιστημιακοί. «Το Όσα παίρνει ο Άνεμος είναι το προϊόν μίας εποχής και απηχεί φυλετικές προκαταλήψεις που ήταν κοινός τόπος στην αμερικανική κοινωνία», σχολίασε εκπρόσωπος της HBO Max για να εξηγήσει την απόφαση για την απόσυρση από την πλατφόρμα της ταινίας των οκτώ Οσκαρ. Για την εταιρεία, η διατήρηση της ταινίας στον κατάλογό της «χωρίς εξήγηση ή καταγγελία αυτού του δεδομένου θα ήταν ανεύθυνη». Η πλατφόρμα θα περιλάβει και πάλι της ταινία στον κατάλογό της, αλλά με μία πλαισίωση που θα εντάσσει το έργο στην εποχή του.
>> 10/09: Νταϊάνα Ριγκ, 82 ετών, Βρετανίδα ηθοποιός, έγινε γνωστή τη δεκαετία του 1960, για την εμφάνισή της στην εικονική βρετανική κατασκοπευτική σειρά «The Avengers» ως Έμα Πιλ. Τα τελευταία χρόνια, συμμετείχε στη δημοφιλή σειρά φαντασίας «Game of Thrones», στην οποία υποδύθηκε τον χαρακτήρα της Ολένα Τάιρελ.
>> 30/09: Κινο, 88 ετών, Αργεντίνος σκιτσογράφος, δημιουργός της χάρτινης ηρωίδας Μαφάλντα, που οι ιστορίες της συνδυάζουν το χιούμορ και το κοινωνικό σχόλιο.
Η Μαφάλντα είναι ένα πεντάχρονο κοριτσάκι, με αντίληψη ενηλίκου. Είναι πολιτικοποιημένη. Ενδιαφέρεται για τον άνθρωπο, την παγκόσμια ειρήνη και επαναστατεί για όλα τα στραβά που βλέπει γύρω της. Είναι πανέξυπνη, ευγενική, περίεργη και αμετανόητα απαισιόδοξη. Αγαπά την οικογένειά της, αλλά μισεί τη σούπα. Λατρεύει τους Beatles και θέλει να γίνει διερμηνέας στον ΟΗΕ, όταν μεγαλώσει.
Το περιβάλλον που ζει και κινείται η ηρωίδα το αποτελούν οι γονείς της -δύο φυσιολογικοί και συνηθισμένοι άνθρωποι- ο αδελφός της Γκίγιε ή Νάντο, που λατρεύει τη σούπα και μια ομάδα φίλων τους: ο ονειροπόλος Φελίπε, ο φιλοχρήματος Μανολίτο, η υπολογίστρια Σουζανίτα, ο καλοκάγαθος Μιγκελίτο και η κοντούλα Λιμπερτάδ (Ελευθερία), έμμεσο σχόλιο του Κίνο για την πολιτική κατάσταση στην Αργεντινή τη δεκαετία του '60 (αυταρχικό καθεστώς Περόν, Χούντα Βιδέλα).
Ο χαρακτήρας της Μαφάλντα πλάστηκε από τον Κίνο το 1962 για τις ανάγκες ενός διαφημιστικού κόμικς. Το σχέδιο, όμως, ναυάγησε. Δύο χρόνια αργότερα, ο Κίνο ξαναθυμήθηκε τη Μαφάλντα και τη μετέτρεψε σε ηρωίδα ενός κόμικ, που άρχισε να δημοσιεύεται από τις 29 Σεπτεμβρίου 1964 στο εβδομαδιαίο περιοδικό «Primera Plan». Η σειρά άλλαξε πολλές φορές εκδοτικό μέσο και ολοκλήρωσε τον κύκλο της το 1973.
Στο διάστημα αυτό η ανθρωπότητα βίωσε την κορύφωση του Ψυχρού Πολέμου (Πόλεμος του Βιετνάμ κλπ), ενώ η επιστροφή του Περόν στην εξουσία και η Χούντα του στρατηγού Βιδέλα σηματοδότησαν τις εξελίξεις στην Αργεντινή. Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα δεν άφησε ανεπηρέαστη τη Μαφάλντα.
Η Μαφάλντα πέρασε και στην κινούμενη εικόνα, παρά την αντίδραση του δημιουργού της. Το 1972 ο αργεντινός σκηνοθέτης Ντάριο Μάγιο και το 1993 κουβανός συνάδελφός του Χουάν Παδρόν μετέφεραν τις ιστορίες της στη μικρή οθόνη. Το 1982 η Μαφάλντα έκανε την κινηματογραφική της εμφάνιση στην ταινία που σκηνοθέτησε ο αργεντινός Κάρλος Μάρκες.
Η Μαφάλντα ήταν και είναι ακόμη δημοφιλής στην Ευρώπη και τη Λατινική Αμερική. Στη Βόρεια Αμερική δεν γνώρισε ανάλογη επιτυχία, επειδή εκεί βασίλευε ο Τσάρλι Μπράουν των Peanuts, ένα ήρωας με ομοιότητες, αλλά χωρίς το πολιτικό υπόβαθρο της Μαφάλντα. Στα ελληνικά, οι ιστορίες της κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Μέδουσα.
>> 31/11: Σον Κονερι, 90 ετών, Βρετανός ηθοποιός, έγινε ευρέως γνωστός ενσαρκώνοντας τον πράκτορα Τζέιμς Μποντ. Μέχρι και σήμερα θεωρείται ο καλύτερος «007» που εμφανίστηκε ποτέ στη μεγάλη οθόνη. Έχει παίξει σε αναρίθμητες ταινίες του Χόλιγουντ όπως στον “Βράχο”, το “Όνομα του Ρόδου” και πολλές πολλές άλλες. Αλλά θα ήθελα να σταθούμε σε μια προσωπική μου αδυναμία, το Highlander.
Δεν ξέρω πόσοι από εσάς δεν έχουν δει το Highlander αλλά υποθέτω πως είστε λίγοι. Άλλωστε είναι μία από τις ταινίες που έχουν αφήσει ανεξίτηλα αποτυπώματα στην ποπ κουλτούρα- ποιος δεν έχει πει έστω και μια φορά τη φράση «There can be only one!» ακόμα και όταν αναφέρεται σε ένα πιάτο με τηγανιτές πατάτες; Για τους υπόλοιπους, όσους με ύφος χιλίων καθηγητών του New York Film School αρκείστε σε ένα «μπα, δεν είναι του τύπου μου» τι να πούμε; Προσοχή στα κεφάλια σας.
«Από την αυγή του χρόνου ερχόμαστε, κινούμενοι αθόρυβα στους αιώνες. Ζώντας πολλές μυστικές ζωές περιμένοντας την συγκέντρωση, όπου όσοι απομείνουν θα παλέψουν ως τον τελευταίο. Κανείς δεν ήξερε ότι είμαστε ανάμεσά σας… μέχρι τώρα». Τι μπορεί να ξεκινάει με μια τόσο επική εισαγωγή; Το έπος του Gilgamesh; Όχι, γιατί αμέσως μετά μπαίνει δυνατά το Princes of the Universe των Queen και αν δεν έχετε ήδη τη διάθεση για αποκεφαλισμούς ίσως το Highlander δεν είναι για εσάς, όπως έγραψε χαρακτηριστικά ο Θοδωρής Σαρλάς, στο cine.gr. ιστορία του γεννημένου τον 16ο αιώνα Αθάνατου Conner MacLeod και του μέντορά του Ramirez που αναλαμβάνει να τον προετοιμάσει για τη μεγάλη μάχη των Αθανάτων στη Νέα Υόρκη του 20ού αιώνα, έμελλε να γράψει μια ξεχωριστή σελίδα στο μεγάλο βιβλίο των κινηματογραφικών μύθων επιστημονικής φαντασίας. Υπεύθυνη του σεναρίου-ακροβάτη ανάμεσα στον παραδοσιακό «κέλτικο» μύθο και την μοντέρνα sci-fi περιπέτεια, η αιθεροβάμουσα φαντασία των φοιτητικών χρόνων του Gregory Widen, που μετουσιώθηκε σε εικόνες από την κάμερα του Russell Mulcahy. Αναμειγνύοντας τα εντυπωσιακά πλάνα των Σκωτσέζικων Highlands στο πρώτο μισό του φιλμ με την μουντή σκληράδα του απόκοσμου Νεοϋορκέζικου τοπίου στο δεύτερο, εκμεταλλευόμενος στο έπακρο την επιβλητική μορφή του Sean Connery στο ρόλο του καθηγητή ξιφασκίας και την νεανική φρεσκάδα του Christopher Lambert, και επενδύοντας την ιστορία με τους άλλοτε σκληρούς (“Princes of the Universe”, “Give me the Prize”) και άλλοτε μελωδικούς (“Who Wants to Live Forever”) ηχητικούς τόνους των Queen, το Highlander έχτισε γύρω από τον τίτλο του μια ολόκληρη δυναστεία ταινιών, μετατρέποντας ταυτόχρονα το δεύτερο μισό της δεκαετίας του `80 σε ένα κερδισμένο παιχνίδι στο στίβο των ταινιών φαντασίας. Μοιραία όμως ο χρόνος το προσπέρασε, με τα τέσσερα sequel απλά να στέκουν ως ανάμνηση μιας σημαντικής και πολυλατρεμένης δημιουργίας…
>> 7/12: Νίκος Φιλιππόπουλος, 92 ετών, ηθοποιός και σκηνοθέτης. Έλαβε μέρος σε πολυάριθμες ραδιοφωνικές εκπομπές και ανέπτυξε εκτεταμένη σκηνοθετική δραστηριότητα: σκηνοθέτησε πολλά θεατρικά έργα ελληνικού και ξένου δραματολογίου, ιστορικά και λαογραφικά χρονικά, εκπομπές συνέχειας με θρησκευτικά θέματα κ.α. Διασκεύασε διάφορα θεατρικά κείμενα. Πρωτοεμφανίστηκε στο θέατρο το 1945. Από τότε και έως το 1982, έλαβε μέρος σε 62 παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου. Η πιο γνωστή παρουσία του στον κινηματογράφο ήταν η ερμηνεία του Θεμιστοκλή (αδελφού της Μάρως Κοντού), στην ταινία "Η γυνή να φοβήται τον άντρα".
>> 31/12: Ρομπέρ Οσέν, 93 ετών, γάλλος ηθοποιός και σκηνοθέτης Ρομπέρ Οσέν, ιερό τέρας του θεάτρου, γνωστός για τον ρόλο του ως κόμη ντε Περάκ στην «Αγγελική» και για τις μεγαλειώδεις μουσικές κωμωδίες του όπως «Οι Άθλιοι».
Καταδίκη της Χρυσής Αυγής
Αλλάζοντας κλίμα, αναμφίβολα μια από τις σημαντικότερες στιγμές της περσινής χρονιάς ήταν η ιστορική απόφαση της καταδίκης της Χρυσής Αυγής ως εγκληματική οργάνωση.
Το πρωί της 7ης Οκτωβρίου του 2020 υπήρχε μία νευρικότητα μέσα στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων του Εφετείου της Αθήνας. Τα δημοσιογραφικά συνεργεία είχαν παραταχθεί στον προαύλιο χώρο από τα ξημερώματα. Συνδικάτα, εργαζόμενοι, συλλογικότητες συγκεντρώνονταν σταδιακά στη λεωφόρο Αλεξάνδρας, φτάνοντας τις πολλές χιλιάδες. Δικηγόροι, τόσο της πολιτικής αγωγής όσο και της υπεράσπισης, από νωρίς ανέμεναν στα έδρανα του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων. Εκείνη τη στιγμή ελάχιστοι γνώριζαν με σιγουριά ότι ένα χτύπημα κατά του φασισμού είχε επιτευχθεί, εκείνο το πρωινό. Λίγο μετά τις 11 το πρωί, κάτω από το άγρυπνο βλέμμα της Μάγδας Φύσσα, το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων ξεκίνησε να δίνει τις απαντήσεις του.
Η δίκη της Χρυσής Αυγής ήταν μία ποινική δίκη στην οποία δικάστηκαν συνολικά 69 άτομα, μεταξύ των οποίων μέλη τοπικών οργανώσεων, στελέχη, ο Γιώργος Ρουπακιάς, δολοφόνος του Παύλου Φύσσα και ο γενικός γραμματέας της Χρυσής Αυγής, Νίκος Μιχαλολιάκος, οι οποίοι καταδικάστηκαν για διεύθυνση και ένταξη σε εγκληματική οργάνωση με βάση το άρθρο 187 του ελληνικού Ποινικού Κώδικα. Σημειώνεται ότι 18 εκ των κατηγορουμένων είχαν εκλεγεί βουλευτές με τη Χρυσή Αυγή τον Ιούνιο του 2012.
Η ποινική καταδίκη της ναζιστικής εγκληματικής οργάνωσης Χρυσή Αυγή ήταν μια πράξη αναγκαία. Η φυλάκιση της διευθυντικής ομάδας και των εκτελεστικών οργάνων ήταν μια πράξη αυτονόητη. Ο αγώνας, όμως, για να ηττηθεί οριστικά κι αμετάκλητα η ΧΑ, ο ναζισμός και οι παραφυάδες τους, σίγουρα δεν τελειώνει και δεν κρίνεται στις αίθουσες των δικαστηρίων. Πολύ περισσότερο ακόμη και σε νομικό επίπεδο.
Επειδή ξέρουμε πολύ καλά ότι ο φασισμός δεν πεθαίνει μόνος, αν ο ίδιος ο λαός δεν τον τσακίσει με την πάλη του, αν δε στρέψει τα πυρά του στη πηγή που τον γεννά, στο ίδιο το σύστημα, δεν θα εφησυχαστούμε ποτέ.
Γιατί, όπως έγραφε ο Γερμανός κομμουνιστής ποιητής Μπέρτολτ Μπρεχτ:
«Ο φασισμός δεν μπορεί να πολεμηθεί παρά σαν καπιταλισμός στην πιο ωμή και καταπιεστική του μορφή, σαν ο πιο θρασύς κι ο πιο δόλιος καπιταλισμός».
Αυτός είναι ο δρόμος, έτσι ώστε ο φασισμός, ο ναζισμός, η Χρυσή Αυγή και οι διάφορες άλλες παραφυάδες τους, είτε με το ωμό τους πρόσωπο, είτε και με το συγκαλυμμένο, δήθεν σοβαρό προσωπείο, να πάνε οριστικά εκεί που ανήκουν. Στον σκουπιδοτενεκέ, δηλαδή, της ιστορίας!
Για το συγκεκριμένο θέμα, μπορείτε να ανατρέξετε στο αντιστοιχο επεισόδιο της εκπομπής Μουσική στο Celluloid με τίτλο, «Ο φασισμός στον κινηματογράφο»:
Πολλά ήταν τα ντοκιμαντέρ στην σειρά των προηγούμενων χρόνων εν αναμονή της δικής της ΧΑ.
The Rise of 'Golden Dawn' in Greece (2012) παραγωγή της Guardian,
Νεοναζί: Το Ολοκαύτωμα της Μνήμης (2013) του Στέλιου Κούλογλου,
Φασισμός Α.Ε. (2014) του Άρη Χατζηστεφάνου,
Χρυσή Αυγή: Προσωπική Υπόθεση (2016) της Ανζελίκ Κουρούνη,
και Τα Κορίτσια της Χρυσής Αυγής (2017) του Χάβαρντ Μπούστνες.
Καταστολή...
Αλλάζοντας θέμα, άλλο όχι και κλίμα, δεν γινόταν να μην κάνουμε και μια αναφορά στο ζήτημα της κρατικής καταστολης, που το 2020 είχε την τιμητικής της, στην Ελλάδα, αλλά και στον υπόλοιπο πλανήτη.
Η κρίση της πανδημίας και η πραγματική ανάγκη για μέτρα υγειονομικής πρόληψης αποτέλεσε διεθνώς το έναυσμα, για τον περιορισμό ελευθεριών, που μέχρι σήμερα φάνταζαν σχετικά δεδομένες. Από το Ιράν, όπου οι έλεγχοι στα ΜΜΕ έγιναν εντατικότεροι μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, μέχρι τις Ηνωμένες Πολιτείες όπου ο κορονοϊός έγινε η αιτία για να αυστηροποιηθούν οι έλεγχοι στα σύνορα, που επιδίωκε εδώ και χρόνια ο Ντόναλντ Τραμπ, γίναμε μάρτυρες λήψης μέτρων, τα οποία καταπιέζουν κεκτημένα δικαιώματα και ελευθερίες. Μέτρα, που ελήφθησαν με πρόσχημα την πανδημία, αλλά στην πραγματικότητα δεν προσφέρουν προστασία απ’ την μετάδοση του ιού.
Χαρακτηριστική ήταν η καταστολή που δεχτηκαν οι διαδηλωτές στις 17 Νοέμβρη, με αφορμή τον εορτασμό της εξέγερσης του Πολυτεχνειου, που δέχτηκαν το αυταρχικό ντελίριο της κυβέρνησης, αν και τηρούσαν όλους τους υγειονομικούς κανόνες μέχρι κεραίας, σε αντιθεση με τα όργανα της τάξης, αλλά και στις 6/12, στις συμβολικές εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν για να τιμηθεί η μνήμη του 15χρονου δολοφονημένου μαθητή Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, επίσης, τηρώντας όλα τα υγειονομικά μέτρα προστασίας. Απέναντι σε αυτές τις εκδηλώσεις, η κυβέρνηση απάντησε με χιλιάδες συνωστισμένους αστυνομικούς, επιθέσεις χημικών και αύρας, αυταρχικές και χυδαίες πρακτικές, παρεμπόδιση προσέγγισης στο σημείο της δολοφονίας για να αφεθούν λίγα λουλούδια, συλλήψεις και μαζικές προσαγωγές, ακόμη και δικηγόρων της Πολιτικής Αγωγής στη δίκη της Χρυσής Αυγής.
Όλα αυτά επιβεβαιώνουν για άλλη μια φορά, ότι τα μέτρα της κυβέρνησης δεν σκόπευαν στην προστασία της δημόσιας υγείας από την πανδημία, αλλά στη φίμωση των εργαζόμενων, του λαού και της νεολαίας και στη μονιμοποίηση πρακτικών καταστολής και αυταρχισμού, με πρόσχημα την πανδημία.
Στο Ισραήλ και τη Σιγκαπούρη, οι κυβερνήσεις επικαλέστηκαν την κρίση για το Covid-19 για να παρακολουθούν τις κινήσεις ανθρώπων σε κινητά τηλέφωνα. Στην Ινδία, τα μέλη του κυβερνώντος κόμματος κατηγόρησαν διαδηλωτές που εναντιώθηκαν νέους νόμους περί ιθαγένειας από τα μέσα Δεκεμβρίου του 2019, ενώ ο Covid-19 έγινε η αφορμή για φυλακίσεις μουσουλμάνων διαδηλωτών.
Αποκορύφωμα όλων αυτών ήταν σίγουρα η δολοφονία του αφροαμερικανού Τζορτζ Φλόιντ, στις 25 Μαΐου, ο οποίος άφηνε την τελευταία του πνοή, έξω από παντοπωλείο στη Μινεάπολη της Μινεσότα, καθώς το γόνατο του αστυνομικού Ντέρεκ Σόβιν πίεζε τον λαιμό του επί οκτώ λεπτά και 46 δευτερόλεπτα. Ένα χαρτονόμισμα των 20 δολαρίων με το οποίο ο Φλόιντ πλήρωσε το πακέτο τσιγάρων που μόλις είχε αγοράσει, και το οποίο ο ταμίας του καταστήματος έκρινε ότι ήταν πλαστό, υπήρξε, υπήρξε ο λόγος που οδήγησε τον Σόβιν και τρεις ακόμη αστυνομικούς στον δρόμο του Φλόιντ.
...αλλά και αγώνες
Βίντεο που μεταδίδεται ευρέως στο διαδίκτυο, στο οποίο ο Φλόιντ ακούγεται να λέει "δεν μπορώ να αναπνεύσω", πυροδοτεί διαδηλώσεις στις οποίες σημειώνονται βίαια επεισόδια σε εύρος άνευ προηγουμένου από τη δεκαετία του 1960, με αίτημα μεταρρυθμίσεις κατά της αστυνομικής βίας και τον τερματισμό των φυλετικών ανισοτήτων υπό το σύνθημα "Black Lives Matter" (oι ζωές των μαύρων μετράνε).
Οι διαμαρτυρίες εξαπλώνονται σε όλο τον κόσμο. Η οργή για την φυλετική βία, τις διακρίσεις και την κοινωνική ανισότητα σύντομα ξεπέρασε τα όρια των ΗΠΑ. Από το Λονδίνο ως την Αθήνα και από το Παρίσι ως το Όκλαντ, εκατομμύρια κόσμου βρέθηκε στους δρόμους για να φωνάξει ότι οι ζωές των μαύρων έχουν σημασία.
Τελείως αυθόρμητα, μας ήρθε στο μυαλό η τελευταία παραγωγή του Σπάικ Λι, Da 5 Bloods του 2020, όπου για άλλη μια φορά ο Λι βάζει τα πράγματα στη θέση τους. Το «Da 5 Bloods» μοιάζει με μπάμπουσκα, ένα φιλμ που περιέχει κι άλλα στο εσωτερικό του. Ενα φιλμ που αλλάζει κάθε τόσο ύφος, μα που ακόμη κι αν είναι μαζί ταινία για το Βιετνάμ, για το «κυνήγι ενός θησαυρού», μια κωμωδία για μερικούς γκρινιάρηδες ηλικιωμένους άντρες και μια περιπέτεια στη ζούγκλα, στην καρδιά του βρίσκεις μια -με κάθε δικαίωμα- αληθινά οργισμένη ιστορία, για το τραύμα του να είσαι μαύρος στην αμερική του τότε και του τώρα. Για την αποσιωπημένη Ιστορία των αφροαμερικάνων στους αμερικάνικους ή παγκόσμιους πολέμους και για τον ακήρυχτο πόλεμο που βιώνουν στην πατρίδα τους, απέναντι στον ρατσισμό που είναι δυστυχώς συνώνυμος με την ίδια τους τη χώρα. Ο Σπάικ Λι δεν μασούσε ποτέ τα λόγια του κι έτσι το καινούριο του φιλμ, γυρισμένο πολύ πριν η δολοφονία του Τζορτζ Φλόιντ πυροδότησε το κύμα αγανάκτησης που σαρώνει τον πλανήτη αυτές τις μέρες. Δεν είναι απλά ένα πολιτικό φιλμ, είναι ένα μάθημα Ιστορίας, ένα κάλεσμα σε αφύπνιση, μια υψωμένη γροθιά απέναντι σε ένα άδικο σύστημα και έναν κόσμο που δεν μαθαίνει από τα λάθη του. Βεβαίως στην διαρκεια των 155 λεπτών που η ταινία διαρκεί, υπάρχει χώρος τόσο για πράγματα που λειτουργούν εξαιρετικά, όσο και για άλλα που μοιάζουν αμήχανα η βγαλμένα από ένα άλλο πολύ λιγότερο ενδιαφέρον φιλμ. Ομως ακόμη και με αντιρρήσεις, η ταινία που παραδίδει ο Σπάικ Λι έχει ξεκάθαρα την υπογραφή του και την ενέργεια που φέρνει πάντα στο σινεμά του. Μπορεί να μην είναι η καλύτερη ταινία της φιλμογραφίας του, αλλά είναι κάτι παραπάνω από καίρια. Είναι μια αναγκαία υπενθύμιση όλων όσων δημιούργησαν και διατήρησαν τις συνθήκες που έκαναν το Black Lives Matter ένα από τα πιο απαραίτητα κινήματα στην Αμερική του σήμερα και μια επανατοποθέτηση στο βιβλίο της αμερικάνικης ιστορίας μερικών σελίδων που μοιάζουν να πήραν μόλις, τη θέση μιας υποσημείωσης. Κι ολά αυτά στο πακέτο μια ταινίας που βρίσκει χώρο και για πράγματα όπως η «περιπέτεια» ή το συναίσθημα για εκείνους του θεατές που δεν αναζητούν, μονο επώδυνα μαθήματα Ιστορίας.
Η ενταση της καταστολής είναι παγκόσμια και σχετίζεται άμεσα με την οικονομική κρίση που είναι εδώ και ερχεται να διαδεχθεί την λεγόμενη υγειονομική και σαν σκοπο εχει να χτυπήσει το λαϊκό κίνημα και τις ελευθερίες του. Οπότε κρίσιμη και κομβική σημασία έχει πως την πολεμάς την ίδια την καταστολή.
Η κρατική καταστολή απαντήθηκε με αγώνες σε ολόκληρη την υφήλιο απ’το κινημα BLM όπως είδαμε, μέχρι τους αγώνες των υγειονομικών, αλλά και όλων των εργαζομένων, με κύριο αίτημα αυτό της ενίσχυσης του δημόσιου χαρακτήρα της υγείας, προσλήψεις μόνιμου προσωπικού και νέες εξοπλισμένες ΜΕΘ.
Από την Πολωνία (μετά την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου που απαγορεύει την άμβλωση) οπου χιλιάδες κατέβηκαν στους δρόμους ενάντια στην απαγόρευση των αμβλώσεων, μέχρι την Ελλάδα και τον εορτασμό της πρωτομαγιάς, τις μαθητικές διεκδικησεις και τον αγώνα των εργαζομένων ενάντια στην εργασιακη ζουγκλα που ερχεται στην μετα covid εποχή αλλά και στον πολύμηνο αγώνα των εργατών στην Λάρκο ενάντια στο ξεπούλημα της, βλεπουμε οτι το 2020 ήταν μια χρονιά διεκδικήσεων.
Και μιλώντας για την Λαρκο, αβίαστα μας ήρθε στο μυαλό το ντοκιμαντέρ για τον 9μηνο απεργιακό αγώνα των χαλυβουργών της Ελληνικης Χαλυβουργίας “Νon omnis moriar”, σε σκηνοθεσία Θεοδοσίας Γραμματικού. Νοέμβρης. 2011, Εργοστάσιο Ελληνικής Χαλυβουργίας., ο ήχος των μηχανών πλέκεται με τις έντονες συζητήσεις των εργατών. Απολύσεις. Οι μηχανές παγώνουν και οι χαλυβουργοί μαζεύονται για τη γενική τους συνέλευση. Δύο προτάσεις τίθονται. Απολύσεις ή πενθήμερο πεντάωρο με μείωση των αποδοχών Επιλέγουν. Τίποτα από τα δυο και αποφασίζουν να κατέβουν σε απεργία. Κανείς δεν περίμενε να κρατήσει τόσο. Κανείς δεν περίμενε τόση αλληλεγγύη από τον κόσμο. Κανείς δεν περίμενε ότι θα έβγαινε πιο δυνατός από αυτή τη μάχη. Σχεδόν όλοι όμως αισθάνθηκαν απολυμένοι. Σχεδόν όλοι συνειδητοποίησαν ότι δεν πάλευαν μόνο για τον εαυτό τους, για τα αιτήματα τους στο εργοστάσιο, αλλά για όλη την εργατική τάξη. Και η πύλη της ελληνικής χαλυβουργίας για τους επόμενους εννιά μήνες, που θα κράταγε η απεργία τους θα γινόταν φάρος. Η αλληλεγγύη του κόσμου ήταν αυτή που τους έδινε δύναμη μέχρι το τέλος.
2020: Έτός με απρόβλεπτη πλοκή
Το 2020 ήταν αναμφίβολα μια χρονιά με απρόβλεπτη εξέλιξη και σίγουρα αν ήταν ταινία θα δέσποζε στις λίστες με τα top-10 των καλυτερων ταινιων με απρόβλεπτη πλοκή. Δυστυχώς (ή ευτυχώς) η ίδια η ζωή πολλές φορές γράφει και σκηνοθετεί τα πιο πολύπλοκα σενάρια, που θα ζήλευε και ο μεγαλύτερος σκηνοθέτης και σεναριογράφος. Και μιας και μιλάμε για ταινίες με απρόβλεπτη πλοκή θα ήθελα να κλεισω αυτό το αφιέρωμα με μια απ’τις αγαπημενες μου ταινιες με τα πιο ιδιαίτερα σενάρια.
Ο καθηγητής Ανθρωπολογικής Ιστορίας και Κοινωνιολογίας Τζον Ολντμαν, μετά από 10 χρόνια παραμονής στο Πανεπιστήμιο της Μινεσσότα, αποφασίζει οτι είναι πλέον καιρός να φύγει. Για πού, ούτε και ο ίδιος ξέρει! Ετσι, καλεί ένα Σάββατο βράδυ τους φίλους του, επίσης καθηγητές στο ίδιο Πανεπιστήμιο, για να τους ανακοινώσει την απόφασή του και να τους αποχαιρετήσει. Πριν καλά-καλά σουρουπώσει, ένας ένας οι φίλοι του έρχονται στο σπίτι γεμάτοι απορίες για το πώς έτσι ξαφνικά, χωρίς λόγο και αιτία, ο πλέον δημοφιλής καθηγητής του Πανεπιστημίου και φίλος τους, αποφασίζει να διακόψει μια λαμπρή καριέρα και να εξαφανιστεί. Τη πιο μεγάλη απορία όμως την έχει η σύντροφός του Σάντυ, η οποία πιστεύει ότι αυτή είναι ο κύριος λόγος αυτής του της απόφασης, οτι δηλαδή έχει πάψει να την αγαπάει και τρομάζει ενδεχομένως στην ιδέα του γάμου και της πλήρους δέσμευσης. Οι φίλοι του έχουν ήδη συγκεντρωθεί και τον βομβαρδίζουν με ερωτήσεις, υπονοούμενα κλπ με σκοπό να μάθουν όσα πιο πολλά μπορούν σχετικά, αλλά ο Ολντμαν είναι φανερό ότι προσπαθεί να πει κάτι αρκετά σοβαρό και δεν ξέρει πώς να το πει. Τελικά κάποια στιγμή, βρίσκει το κουράγιο και τους αποκαλύπτει τον πραγματικό του εαυτό. Ο Τζον Όλντμαν έχει ηλικία 14.000 περίπου ετών, γεννήθηκε στην αυγή της Λίθινης Εποχής και έχει σταματήσει να ...γερνάει από τα πρώτα 33 χρόνια της ζωής του! Οι φίλοι και συνάδελφοί του, μετά το αρχικό σοκ της "αποκάλυψης" αυτής, δεν τον παίρνουν στα σοβαρά και νομίζουν ότι τους κάνει πλάκα, με σκοπό να αποκρύψει τους πραγματικούς λόγους που εκείνος θέλει να εξαφανιστεί. Ομως, τα πράγματα εξελίσσονται εντελώς διαφορετικά και μέσα από τη συζήτηση και τις αναλύσεις των επιχειρημάτων του, θα βρεθούν μπροστά στη μεγαλύτερη αποκάλυψη! Δεν θα πω τίποτα παραπάνω, καθώς είναι μια ταινία που την προτείνω ανεπιφύλακτα σε όλους και είναι κρίμα να την χαλάσω με spoilers. Σπάνιες φορές, σχεδόν μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού, ο Παγκόσμιος Κινηματογράφος έχει να δώσει αριστουργήματα που η δράση εξελίσσεται μέσα σε λίγα τετραγωνικά μέτρα, όπως είναι ένα σαλόνι ενός σπιτιού. Και ο Ανθρωπος Της Γης, όπως είναι κι ο ελληνικός του τίτλος, είναι ένα από αυτά. Επίσης, είναι η - κυριολεκτικά - πρώτη φορά στην Ιστορία του Κινηματογράφου, όπου μια Sci-Fi ταινία δεν έχει το παραμικρό εφέ, κανένα φουτουριστικό σκηνικό, καμιά έκρηξη, κανένα "τέρας", τίποτα απολύτως! Και όμως, η ταινία είναι ένα από τα πλέον αγωνιώδη θρίλερ Επιστημονικής Φαντασίας που όχι μόνο σε καθηλώνει στο καναπέ σου, αλλά φοβάσαι κιόλας μήπως σε διακόψει κάτι και χάσεις κάποια ατάκα που θα σου… λύσει το μυστήριο! Καφκική ατμόσφαιρα, τρομερές ανατροπές, απώτατο παρελθόν, παρόν και μέλλον κάτω από ένα πρίσμα πλήρους "τρίτο...ματικής" προσέγγισης μέσα από φιλοσοφικούς λόγους που θέτουν υπό αμφισβήτηση τα θεμελιώδη "πιστεύω" του καθενός. Ιστορία, Θρησκείες, Κατεστημένα, όλα πια μπορούν να αντιμετωπιστούν με βαθύ σκεπτικισμό. Ψάξτε την ταινία και δείτε την, αν δεν την έχετε ήδη δει.
Μπορείτε να κάνετε και σεις την δική σας ανασκόπηση στο αρχείο των εκπομπών, που μπορείτε να τις βρείτε στις πλατφόρμες Spotify, Google Podcasts, Mixcloud και Youtube.
Μέχρι την επόμενη φορά να περνάτε καλά και να βλέπετε ταινίες…
Καλό 2021, με υγεία και δύναμη σε όλους!
Πηγές:
Comentarios