Εισαγωγή: Θέμα “Αυτοκίνητο”
Η σημερινή εκπομπή είναι αφιερωμένη στο αυτοκίνητο.
Σήμερα, 22 Ιουνίου, είναι η παγκόσμια μέρα VW Beatle, η μέρα που οι απανταχού λάτρεις του διάσημου “Σκαραβαίου” τιμούν το αγαπημένο τους αμάξι. Από τη μεριά μας εμείς, θα ξεκινήσουμε την εκπομπή με ένα τραγούδι όχι για το Beatle, αλλά ένα τραγούδι των Beatles αφιερωμένο στο αυτοκίνητο -μέσο μεταφοράς για κάποιους, αντικείμενο πόθου για κάποιους άλλους, σίγουρα όμως το αντικείμενο που έχει μπει ίσως περισσότερο στη ζωή μας τον προηγούμενο αιώνα
Τραγούδι: Drive My Car - The Beatles (https://youtu.be/kfSQkZuIx84)Ιστορία του αυτοκινήτου
Με την εφεύρεση των μηχανών εσωτερικής καύσης από τον Γερμανό Karl Benz μειώθηκε σημαντικά το μέγεθος των κινητήρων. Το ΙΧ ξεκίνησε στα τέλη του 19ου αιώνα ως είδος πολυτελείας, αντικαθιστώντας την πολυτελή άμαξα των μεγαλοαστών, όμως μετά το 1920 με την εφαρμογή από τον Φόρντ της μεθόδου της «αλύσσου παραγωγής» (ο γνωστός φορντισμός) το ΙΧ έγινε προσιτό και στους μεσαίους αλλά και στους μικροαστούς. Η βασική Αρχή του Καπιταλιστικού Συστήματος που είδαμε, της συνεχούς αύξησης της παραγωγής, έδρασε εδώ καταλυτικά, και το ΙΧ έγινε απαραίτητο στον κάτοικο της πόλης. Βέβαια θα πρέπει να τονιστεί ότι σ’ αυτό βοήθησε η καταστροφή των ΜΜΜ.
Ας αναφερθούμε λοιπόν στην «συνομωσία του Σικάγο»: το 1930 στις ΗΠΑ, θεσπίστηκε ένας “αντιμονοπωλιακός” (!) νόμος που απαγόρευε σε εταιρείες να κατέχουν ταυτόχρονα δίκτυα τραμ και εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, που ήταν ο κανόνας στις περισσότερες αμερικανικές πόλεις. Η παραγωγή ενέργειας ήταν σαφώς πιο κερδοφόρα οπότε οι εταιρίες, ξεπούλησαν τις γραμμές των τραμ, τις οποίες τις αγόρασε μια ομάδα αποτελούμενη από την General Motors, την Standard Oil, την Philips Petroleum και την Firestone. Η ομάδα αυτή, σύστησε μια εταιρεία λεωφορείων, την National City Lines η οποία ξήλωσε τα τραμ και εγκατέστησε λεωφορεία. Η μεταφορική ικανότητα του τραμ είναι από 4000 έως 12.000 επιβάτες ανά ώρα ενώ του λεωφορείου και του τρόλεϋ δεν μπορεί να ξεπεράσει τις 2000-3000, ανάλογα με τις συνθήκες της οδικής κυκλοφορίας, ήταν λοιπόν αναμενόμενο ότι διαλύθηκαν άμεσα οι συγκοινωνίες.
Παράλληλα με την κατάλληλη διαφήμιση, στράφηκε ο κόσμος στα ΙΧ, h αύξηση των ΙΧ επιφέρει δυσχέρεια στην κυκλοφορία, η οποία με την σειρά της οδηγεί σε περαιτέρω αύξηση των ΙΧ και ούτω καθεξής. Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό και ως “φαύλος κύκλος των μεταφορών”
Μετά από τον Πόλεμο, έγινε στο Σικάγο η περίφημη «Δίκη του Σικάγου». Δικάστηκαν οι παραπάνω εταιρείες, αποδείχτηκε η συνομωσία τους και καταδικάστηκαν οι υπεύθυνοι διευθύνοντες σύμβουλοι, μόνο που τα πρόστιμα ήταν …συμβολικά, ένα δολάριο ή κάτι παραπάνω.
Η παραπάνω τακτική των αμερικανικών εταιρειών, επαναλήφθηκε ευρέως και σε χώρες της Ευρώπης, όπου μετά τον Πόλεμο αφαιρούσαν τις γραμμές των τραμ με το αιτιολογικό ότι εμπόδιζαν την κυκλοφορία, και εγκαθιστούσαν τρόλεϋ ή λεωφορεία, ουσιαστικά στρέφοντας τον κόσμο στο ΙΧ. Αυτό έγινε καθολικά στην Ελλάδα, την Γαλλία, την Μεγάλη Βρετανία, εν μέρει στην Ιταλία και σε μικρότερο βαθμό στην Γερμανία, από το 1945 ως το 1965 περίπου.
Τραγούδι: Βίκυ Μοσχολιού - Το τραμ το τελευταίο (https://youtu.be/EOPW0Zo12NE)Σοσιαλιστικές χώρες
Στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες είχε δοθεί βάρος στα ΜΜΜ και ιδεολογικά και στην πράξη. Είναι γνωστό από πλήθος κοινωνιολογικών μελετών ότι η μεταφορά με ΙΧ εντείνει τον ατομικισμό, την αντικοινωνικη συμπεριφορά, την κοινωνική απομόνωση, ενώ τα αντίθετα συμβαίνουν στα ΜΜΜ.
Όμως, για πολλούς και γνωστούς λόγους, στις πλατιές μάζες είχε περάσει η ιδεολογία του ΙΧ (όπως και πολλά άλλα «αγαθά» του καπιταλισμού) με συνέπεια τώρα, εύκολα να πέφτουν στην παγίδα και προπαγάνδα υπέρ του ΙΧ, τα αποτελέσματα βέβαια θα τα δουν και αυτοί αργότερα. Να σημειώσουμε τις απόψεις μιας ομάδας θεωρητικών του Μεσοπολέμου με επικεφαλής τον Le Corbusier οι οποίοι προπαγάνδιζαν και «θεωρητικά (!) την χρήση και κυριαρχία του ΙΧ σε σημείο που έθεσαν την «κυκλοφορία» ως μια από τις τέσσερις βασικές λειτουργίες της πόλης στο 4ο CIAM (Congrès Internationaux d'Architecture Moderne) το 1933 ενώ αντίθετα η ομάδα του Δεσποτόπουλου έθετε την κυκλοφορία ως μια από τις «τεχνικές εξυπηρετήσεις» στην πόλη, όπως η ενέργεια, οι τηλεπικοινωνίες, οι αποχετεύσεις και η ύδρευση κλπ. Υπενθυμίζουμε ότι άλλο η «κυκλοφορία μέσα στην πόλη» ή ακόμη και μέσα στο ΜΜΜ όπου πραγματοποιούνται κοινωνικές διεργασίες, και άλλο η κυκλοφορία με το ΙΧ.
Τραγούδι: Νικόλας Άσιμος - Το Μπλουζ Του Κουδουνιστή (https://youtu.be/RWf2SVDxXRw)Woody Guthrie - Riding in my car (Car Song)
Το τραγούδι βρίσκεται στο δίσκο του Woody Guthrie “This Land is your Land” toy 1954, και αποτελεί ένα παιδικό τραγούδι για κάποιον που αποφασίζει να πάει μια βόλτα με το αμάξι του. Στον κόσμο του Guthrie τα αυτοκίνητα είναι μια πηγή θορύβου, που παράγουν ενοχλητικούς ήχους, πράγμα που προσπαθεί και ο ίδιος να μιμηθεί στο τραγούδι του.
Το τραγούδι εκτελέστηκε το 2000 από τον Bruce Springsteen στην συναυλία “Until We Outnumber Them” (Μέχρι να τους ξεπεράσουμε -ελευθερη μετάφραση), όπου πολλοί καλλιτέχνες μεταξυ των οποίων οι Ani DiFranco, Indigo Girls, Billy Bragg έπαιξαν τραγούδια του Guthrie.
Σε αυτό το live ο Springsteen, που και ο ίδιος χρησιμοποιεί το αυτοκίνητο πολύ συχνά στα τραγούδια του -σαν στοιχείο διεξόδου και δραπέτευσης, μιμείται τους ήχους του αυτοκινήτου όπως και ο Guthrie, και μάλιστα με “υστερικό τρόπο” όπως περιγράφει σε συνέντευξη της η Anna Guthrie, εγγονή του καλλιτέχνη και επικεφαλής του Woody Guthrie Foundation.
Τραγούδι: Woody Guthrie - Riding in my car (Car Song) (https://youtu.be/DUDtFdnn9oQ)Γιατί όχι ΙΧ στην πόλη
Γράφει ο Γιώργος Σαρηγιάννης, Oμότιμος καθηγητής Ε.Μ.Πολυτεχνείου.
Γιατί όχι ΙΧ στην πόλη; Γιατί τα μέσα σταθερής τροχιάς είναι ο ενδεδειγμένος τρόπος μετακίνησης μέσα στη πόλη;
διότι με το ΙΧ, το κάθε μεταφερόμενο πρόσωπο καταλαμβάνει 20 με 40 φορές περισσότερο χώρο στον δρόμο σχετικά με τα Μαζικά Μέσα Μεταφοράς: 25-40 τετραγωνικά μέτρα οδοστρώματος ανά επιβάτη, ενώ το λεωφορείο 1,9 το τρόλεϋ και το τραμ 1,2 ενώ το ΙΧ απαιτεί επί πλέον και χώρο στάθμευσης.
διότι η κατανάλωση ενέργειας ανά μεταφερόμενο επιβάτη με ΙΧ είναι 7 με 10 φορές περισσότερη από τα Μαζικά Μέσα Μεταφορών
διότι η παραγωγή καυσαερίων είναι αντίστοιχη με την κατανάλωση ενέργειας, με αποτέλεσμα σήμερα το 50% και άνω της ρύπανσης της ατμόσφαιρας να προέρχεται από το ΙΧ (για το υπόλοιπο ευθύνεται η βιομηχανία και η οικιακή χρήση)
διότι ο θόρυβος που παράγει το τραμ είναι μικρότερος από εκείνον του λεωφορείου ή του ΙΧ και συγκεκριμένα το τραμ προξενεί θόρυβο 66-71 ντεσιμπέλ ενώ το ΙΧ 80-85 και το λεωφορείο 90.
διότι η κίνηση του ΙΧ στις πόλεις διαλύει τον αστικό ιστό, διαχωρίζει τις πλευρές του δρόμου μεταξύ τους καθιστώντας δύσβατη την απέναντι προσπέλαση, προκαλέι θόρυβο, καυσαέριο, ατυχήματα, ακόμη και αισθητική ρύπανση, στην αδυναμία του να εξασφαλίσει θέση για στάθμευση καταλαμβάνει δημόσιο χώρο που ανήκει στους πεζούς (πεζοδρόμια και πλατείες) και ένα σωρό άλλα.
τέλος, διότι είναι «αντικοινωνικό» μέσο, απομονώνει τους πολίτες, και δημιουργεί αίσθημα εγωκεντρισμού και επιθετικότητας στους χρήστες του και εξατομικεύει την δημόσια κοινωνική ζωή –ουσιαστικά εξαφανίζει την δημόσια ζωή, μεταφέροντας στον χώρο της πόλης τον ιδιωτικό χώρο του καθ’ ενός, απομονώνοντάς τον από το κοινωνικό σύνολο και τις διεργασίες που επιτελούνται στον κοινωνικό χώρο της πόλης.
Ας ακούσουμε ένα τραγούδι του Βασίλη Παπακωνσταντίνου όπου σατιρίζει και κρίνει θα μπορούσαμε να πούμε την χρήση του ΙΧ.
Τραγούδι: Βασίλης Παπακωνσταντίνου - Καλοκαίρι (https://youtu.be/5Zt_Qsc2pQc)Who - My Generation
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο Townshend κιθαρίστας και στιχουργός της μπαντας, έγραψε το τραγούδι σε ένα τρένο και λέγεται ότι είναι εμπνευσμένος από τη βασιλομήτορα, η οποία φέρεται να είχε ρυμουλκήσει τον Townshend το 1935 μεσα σε ένα αυτοκίνητο μάρκας Packard από έναν δρόμο στο Belgravia, επειδή προσβλήθηκε από το θέαμα κατά τη διάρκεια της καθημερινής της οδήγησης. Ο Townshend ανεφερε επίσης το "Young Man Blues" του Mose Allison ως έμπνευση για το τραγούδι, λέγοντας "Χωρίς αυτό δεν θα είχα γράψει το My Generation. Ο Townshend είπε στο Rolling Stone το 1985 ότι “το My Generation προσπάθησε πολύ να βρει θέση στην κοινωνία."
Τραγούδι: The Who - My Generation (https://youtu.be/qN5zw04WxCc)Η ιδεολογία του αυτοκινήτου
Το αυτοκίνητο εδώ και χρόνια αποτελεί κάτι σαν καθολικό δικαίωμα, σαν μια δημοκρατική κατάκτηση όλων προς τη απρόσκοπτη μετακίνηση. Είναι όμως έτσι;
Μόνο το 20% της ανθρωπότητας κατέχει το 80% των αυτοκινήτων που κυκλοφορούν. Παρόλα αυτά το σύνολο του πλανήτη υφίσταται τις συνέπειες αυτού. Αν όλοι οι άνθρωποι του πλανήτη μπορούσαν να κατέχουν από ένα αυτοκίνητο, τοτε μάλλον η υπάρξη του ίδιου του πλανήτη και της ανθρωπότητας θα ήταν υπό συζήτηση. Αποτελεί τελικά, το αυτοκίνητο ένα προνόμιο για λίγους, ακόμα και αν εμείς στον δυτικό κόσμο δυσκολευόμαστε πολύ να το αντιληφθούμε.
Μια μόνο χώρα, η Γερμανία, έχει περισσότερα αυτοκίνητα από το σύνολο όλων των χωρών της Λατινικής Αμερικής και της Αφρικής. Αλλά οι 3 στους 4 νεκρούς από αυτοκινητιστικά δυστυχήματα σε όλο τον πλανήτη είναι από το Νότο του κόσμου και από αυτούς τους τρεις νεκρούς οι δυο είναι πεζοί. Στους λατινοαμερικάνικους δρόμους κυκλοφορεί ένα πολύ μικρό ποσοστό των αυτοκινήτων του κόσμου, αλλά ορισμένες από τις πιο μολυσμένες πόλεις του κόσμου βρίσκονται στη Λατινική Αμερική.
Όπως αναφέρει και ο Εδουάρδο Γκαλεάνο, Ουρουγουανός δημοσιογράφος και συγγραφέας:
“Σ’ αυτόν τον πολιτισμό όπου τα πράγματα αποκτούν συνεχώς μεγαλύτερη αξία και οι άνθρωποι μικρότερη, τα μέσα μαζικής επικοινωνίας καθορίζουν τους κανόνες: δεν αγοράζεις εσύ τα πράγματα, αυτά σε αγοράζουν, το αυτοκίνητο σε χρησιμοποιεί., ο υπολογιστής σε προγραμματίζει, η τηλεόραση σε παρακολουθεί.”
“Ο εφιάλτης των πόλεων, όπου τα αυτοκίνητα έχουν τον πρώτο λόγο, έχει επιβληθεί στον κόσμο σαν το μοναδικό δυνατό πρότυπο ζωής. Οι πόλεις της Λατινικής Αμερικής ονειρεύονται να γίνουν σαν το Λός Άντζελες, όπου οκτώ εκατομμύρια αυτοκίνητα ορίζουν τους ανθρώπους. Ελπίζουμε να γίνουμε κάποτε μία γκροτέσκα απομίμηση αυτής της τρέλας. Πέντε αιώνες τώρα, αντί να δημιουργούμε εξασκούμαστε στην απομίμηση. Αφού λοιπόν είμαστε καταδικασμένοι στην απομίμηση, ας επιλέγουμε με λίγο μεγαλύτερη προσοχή τα πρότυπά μας. \ Αν συμμορφωθούμε προς τας υποδείξεις τότε εγγυημένα θα βλέπουμε όλοι τις ίδιες εικόνες, θα ακούμε όλοι τους ίδιους ήχους, θα φοράμε τα ίδια ρούχα, θα τρώμε όλοι τα ίδια χάμπουργκερ και θα είμαστε όλοι μόνοι μες στην ίδια μοναξιά, μέσα σε σπίτια ίδια, σε γειτονιές ίδιες, σε πόλεις ίδιες, όπου όλοι θα αναπνέουμε την ίδια βρώμα και θα υπηρετούμε τα αυτοκίνητά μας με την ίδια προσήλωση και θα ανταποκρινόμαστε στις διαταγές των ίδιων μηχανών σε έναν κόσμο που θα είναι θαυμαστός για όποιον δεν έχει πόδια, ούτε φτερά, ούτε ρίζες…”
Γράφει ο Θανάσης Γιαλκέτσης
“Αυτός ο πολιτισμός που λατρεύει τα αυτοκίνητα κατέχεται από τον πανικό των γηρατειών. Το αυτοκίνητο, υπόσχεση αιώνιας νεότητας, είναι το μοναδικό σώμα που μπορούμε να αλλάξουμε. Σε αυτό το άλλο σώμα, εκείνο με τους τέσσερις τροχούς, αφιερώνονται το μεγαλύτερο μέρος της τηλεοπτικής διαφήμισης, το μεγαλύτερο μέρος του χώρου μέσα στις πόλεις. Το αυτοκίνητο διαθέτει εστιατόρια, όπου τρέφεται με βενζίνα και λάδι, στην υπηρεσία του υπάρχουν φαρμακεία όπου αγοράζονται τα φάρμακα, νοσοκομεία όπου νοσηλεύεται και θεραπεύεται, κοιτώνες όπου αναπαύεται και νεκροταφεία που πεθαίνει.”
Η Janis Joplin ηχογράφησε αυτό το παρακάτω τραγούδι το 1970, ένα τραγούδι acappella τρεις ημέρες πριν από το θάνατό της από υπερβολική δόση ηρωίνης. Κυκλοφόρησε τον επόμενο χρόνο. Το τραγούδι χτυπάει τον καταναλωτισμό, καθώς ζητά από τον Θεό να της αγοράσει ένα ακριβό αυτοκίνητο, μια έγχρωμη τηλεόραση και μια νύχτα στην πόλη.
Τραγούδι: Janis Joplin-Mercedes Benz (https://youtu.be/Qev-i9-VKlY)Bob Dylan - Percy's Song
Το τραγούδι προέκυψε από μια ηχογράφηση του Οκτώβρη του 1964 για το τριτο άλμπουμ του Bob Dylan “The Times They Are A-Changin’”. Δεν ειχε δημοσιευτεί επίσημα μέχρι το 1985, στην βιογραφία του. Στις ευχαριστίες του δίσκου ο Ντύλαν ευχαριστεί τον Paul Clayton για την “υπεροχη μελωδία του τραγουδιού”
Ο Ντύλαν έγραψε το τραγούδι από την μεριά ενός αφηγηματικού χαρακτήρα. Το τραγούδι αναφέρεται στην ιστορία ενός θανατηφόρου τροχαίου ατυχήματος και μιας επακόλουθης καταδίκης για ανθρωποκτονία και 99ετούς ποινής στην φυλακή Joliet που απαγγέλλεται στον οδηγό
Ο αφηγητής ζητά από τον δικαστή να μεταβάλει την ποινή του φίλου του, την οποία θεωρεί πολύ σκληρή..
Τραγούδι: Bob Dylan - Percy's Song (https://youtu.be/PRoJVfZAZrw)Ναζί και αυτοκινητοβιομηχανίες
Πειράματα σε ανθρώπους. Κι όμως, το είχε παραγγείλει ένας ερευνητικός οργανισμός, ο οποίος χρηματοδοτείται από γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες, ανάμεσά τους η BMW και η VW. Στα πειράματα, o σκοπός των οποίων δεν έχει αποσαφηνιστεί, συμμετείχαν περίπου 25 νεαροί, οι οποίοι εισεπνευσαν διοξείδιο του αζώτου – ένα τοξικό αέριο που περιέχεται στις εκπομπές των εξατμίσεων αυτοκινήτων. Η είδηση μαθεύτηκε το 2018 και όπως ήταν αναμενόμενο αναστάτωσε τους Γερμανούς- και όχι μόνο.
Η αλήθεια είναι ότι δεν είναι η πρώτη φορά που τα δυο μεγαθήρια της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας βάζουν πάνω από τον άνθρωπο το κέρδος.
Η BMW και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης
Η χρονιά που πέρασε ήταν μια ακόμη καλή χρονιά για την ναυαρχίδα της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας BMW. Με ρεκόρ πωλήσεων, η οικογένεια πίσω από την αυτοκρατορία μπορεί να χαμογελά, καθώς θα παραμείνει η πιο πλούσια οικογένεια της Γερμανίας με 30 δις. ευρώ περιουσία.
Η οικογένεια Quandt παρόλα αυτά κρατά δεκαετίες χαμηλό προφίλ, κάποιοι θα έλεγαν αόρατο. Ο λόγος φυσικά δεν είναι ότι δεν θέλουν να προκαλούν αλλά γιατί η οικογενειακή τους ιστορία, τα πλούτη τους και φυσικά η ίδια τους η εταιρεία έχουν συνδεθεί με τις πιο μαύρες σελίδες της ιστορίας. Και σε αυτές τις σελίδες η BMW ήταν πρωταγωνίστρια.
Γιος βιομήχανου που έφτιαχνε ρούχα ο Günther Quandt (Γκούντερ Κουάντ) συγκέντρωσε πλούτο κατά τη διάρκεια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου φτιάχνοντας στρατιωτικές στολές. Τα χρήματα που συγκέντρωσε τον βοήθησαν να αγοράσει το εργοστάσιο μπαταριών πρόγονος της VARTA αλλά και μερίδια σε άλλες εταιρείες ανάμεσά τους και η BMW.
Το 1933 ο Quandt γίνεται μέλος του Ναζιστικού Κόμματος, κάνει μεγάλες δωρεές στο Κόμμα και αρχίζει μετέπειτα να κάνει και μεγάλες μπίζνες μαζί τους. Βγάζει εκατομμύρια πουλώντας όπλα στο γερμανικό στρατό και χάρις ότι στις γραμμές παραγωγής τουλάχιστον 3 εργοστασίων του δουλεύουν 50.000 κρατούμενοι από τα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης αλλά και αιχμάλωτοι πολέμου από την ανατολική Ευρώπη.
Οι συνθήκες που επικρατούσαν στα εργοστάσια του Quandt τον οποίο όσοι γνώρισαν έχουν χαρακτηρίσει τέρας, ήταν κάτι παραπάνω από άθλιες και ανθυγιεινές για τους εργάτες, οι οποίοι ανέπνεαν συνεχώς τις αναθυμιάσεις από τα οξέα. Υπολογίζεται ότι δεκάδες πέθαναν μέσα στα εργοστάσια αυτά είτε από τις κακούχίες είτε από εκτελέσεις καθώς όπως αποκαλύφτηκε στα εργοστάσια υπήρχε και ειδικός χώρος εκτελέσεων!
Για αυτούς που θυμούνται ήταν το 2001 όταν επίσημα η εταιρεία παραδέχτηκε ότι εμπλεκόταν στις θηριωδίες των Ναζί. Η κληρονόμος Gabriele Quandt παραδέχτηκε ότι η περιουσία που χτίστηκε από τον παππού της ήταν αποτέλεσμα της εκμετάλλευσης περίπου 50.000 αιχμαλώτων πολέμου. Σύμφωνα με τις πληροφορίες ο Quandt εξανάγκαζε τους Ρώσους και Ουκρανούς αιχμαλώτους να εργάζονται, απειλώντας τους με εκτέλεση, αφού αναφέρεται ότι στο εργοστάσιο του στο Ανόβερο υπήρχε ειδικός χώρος εκτελέσεων.
Ο Quandt γλίτωσε τη δίκη της Νυρεμβέργης αν και συνεργάστηκε ολοφάνερα με τους Ναζί και αυτό γιατί το δικαστήριο αποφάνθηκε ότι «δεν ήξερε τι γινόταν στις γραμμές παραγωγής των εργοστασίων του»…
Φυσικά η BMW δεν ήταν η μόνη γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία που άνθισε στα χρόνια των Ναζί μέσω της καταναγκαστικής εργασίας κρατουμένων από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Η VW και η Audi συνεργάζονταν με το καθεστώς ενώ η πρώτη ήταν άλλωστε και δημιούργημα των Ναζί.
Iggy Pop - Passenger
Γραμμένο το 1977, σε στίχους Iggy Pop, βασιζόταν στην σκέψη, ότι η ζωή, μοιάζει με ένα ταξίδι με αυτοκίνητο, σκέψη που διατύπωσε πρώτος, σε ένα θαυμάσιο ποίημά του, ο Jim Morrison. Ο Morrison περιγράφει στο ποίημα του πως:
“Η σύγχρονη ζωή είναι ένα ταξίδι με το αμάξι. Οι επιβάτες αλλάζουν τρομακτικά στα βρωμερά καθίσματα, ή περιπλανιούνται από αμάξι σε αμάξι. Καθώς διασχίζουμε τις πόλεις, παρουσιάζεται μια κινούμενη εικόνα από παράθυρα, επιγραφές, δρόμους, κτίρια, καθώς άλλα οχήματα, άλλοι κόσμοι, ταξιδεύουν παράλληλα και είτε μας προσπερνούν είτε μένουν πίσω”
“The Passenger”, based on Jim Morrison's 'The Lords and The New Creatures'
Modern life is a journey by car. The Passengers
change terribly in their reeking seats, or roam
from car to car, subject to unceasing transformation.
Inevitable progress is made toward the beginning
(there is no difference in terminals), as we
slice through cities, whose ripped backsides present
a moving picture of windows, signs, streets,
buildings. Sometimes other vessels, closed
worlds, vacuums, travel along beside to move
ahead or fall utterly behind.
Τραγούδι: Iggy Pop - Passenger (https://youtu.be/hLhN__oEHaw)
Το ναζιστικό “αμάξι το λαού”
Η Volkswagen ιδρύεται το 1937 από τους Ναζί με σκοπό να πραγματοποιήσει το όνειρο του Χίτλερ για την δημιουργία των πρώτων εγκαταστάσεων αυτοκινητοβιομηχανίας που θα ανταγωνίζονταν τα αμερικανικά εργοστάσια παραγωγής αλλά και την δημιουργία ενός «αυτοκινήτου του λαού». To αυτοκίνητο του λαού δεν ήταν τίποτε άλλο αλλά ο γνώριμος πια σε όλους Σκαραβαίος, το σχέδιο του οποίου ήταν του ίδιου του Χίτλερ. Για το σκοπό αυτό, δήμευσε τα κτήματα ενός ευγενούς, του Werner von Schulenberg (Βερνερ φον Σουλενμπεργκ) του Wolfsburg και δημιούργησε εκεί τις εγκαταστάσεις. Έτσι, το εργοστάσιο και η κωμόπολη που δημιουργήθηκε γύρω του, πήραν το όνομα Βόλφσμπουργκ.
To 1938, εμφανίστηκε το πρώτο μοντέλο, με τον Χίτλερ να κάθεται στη θέση του οδηγού για τις ανάγκες της φωτογράφισης και μόνο, αφού δεν ήξερε να οδηγεί. Τα πρώτα «σκαθάρια» έκαναν προπαγανδιστικά ταξίδια στη Γερμανία και σχεδίαζαν και έναν αυτοκινητιστικό μαραθώνιο Βερολίνου-Ρώμης.
Η παραγωγή σχεδιαζόταν να αρχίσει το 1939 αλλά τον Σεπτέμβριο ξέσπασε ο πόλεμος και το εργοστάσιο ανέλαβε άλλες κατασκευές και επισκευές αεροσκαφών. Σε μία προσπάθεια να κρατήσει το εργοστάσιο αυτοκινήτων ενεργό, μετά την έναρξη του Β΄ Π.Π., ο Φέρντιναντ Πόρσε σχεδίασε ένα ελαφρύ όχημα για στρατιωτική χρήση, βασισμένο στην πλατφόρμα του «σκαθαριού». Κατασκεύαζε λοιπόν εκεί τα Kubelwagen, τα γνωστά “τζιπ” του Γερμανικού Στρατού. Συνολικά, το εργοστάσιο κατασκεύασε περίπου 50.000 τεμάχια. Δημιούργησε επίσης ένα αμφίβιο παρόμοιο όχημα, το Schwimmwagen από το οποίο κατασκευάστηκαν περίπου 15.000 τεμάχια
Χρόνια αργότερα, ο γαμπρός του Πόρσε θα παραδεχθεί ότι το Σκαθαράκι των 999 γερμανικών μάρκων κατασκευάστηκε με τον ιδρώτα Εβραίων εργατών από στρατόπεδα συγκέντρωσης και αιχμαλώτων από τις ανατολικές χώρες τις Ευρώπη.
Οι γερμανικές αυτοκινητοβιομηχανίες που άνθισαν μέσα από τις μπίζνες με τους Ναζί και εκμεταλλευόμενες το δωρεάν εργατικό δυναμικό που τους πρόσφεραν κατευθείαν από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, σήμερα εκβιάζουν τους εργαζόμενους εντός του δημοκρατικού πλαισιού και κάνουν πειράματα πάνω σε ανθρώπους. Όσο και αν προσπαθούν να κρύψουν το ένοχο παρελθόν τους οι πρακτικές των καπιταλιστικών κολοσσών παραμένουν στην πραγματικότητα ίδιες και έχουν την ίδια προτεραιότητα: Πάνω απ’όλα το κέρδος.
VW και σκάνδαλο καυσαερίων
Βέβαια δεν είναι η μόνη φορά που η εταιρία VW μας απασχολει, με τη πιο πρόσφατη να είναι την προηγούμενη δεκαετία με το σκάνδαλο των εκπομπών ρύπων των αυτοκινήτων της. Και πράγματι, για μια ακόμα φορά φαίνεται πως τα σπασμένα της αυξημένης υπερ-κερδοφορίας των πολυεθνικών τα πληρώνει -μεταξύ των άλλων- και το περιβάλλον.
Η εταιρεία εξαπατούσε επί σειρά ετών τις ομοσπονδιακές Αρχές όταν κατά τη διάρκεια των σχετικών τεστ που γίνονταν στο California Air Resources Board. Προκειμένου να λαμβάνει τη σχετική πιστοποίηση, εμφάνιζε «πειραγμένα» οχήματα. Για την ακρίβεια, η VW "έκλεβε" καθώς χρησιμοποιούσε λογισμικό για πετρελαιοκίνητα αυτοκίνητα που παραποιούσε τις μετρήσεις για τις εκπομπές ρύπων.
Σύμφωνα με την Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος (EPA) των ΗΠΑ, που εδρεύει στην Καλιφόρνια, αυτό σημαίνει ότι τα εν λόγω αυτοκίνητα εκπέμπουν οξείδια του αζώτου έως και 40 φορές πάνω από το επιτρεπόμενο όριο, με το αέριο αυτό να προκαλεί άσθμα και άλλες παθήσεις του αναπνευστικού.
Η εταιρία αποδέχτηκε την ενοχή της και με μια κίνηση υποκριτικής μεγαλοψυχίας ζήτησε “συγνώμη”, ενώ τα πρόστιμα που καλείται να πληρώσει ανέρχονται στα 4,3 δις δολάρια.
Σαν σήμερα γιορτάζεται η παγκόσμια ημέρα σκαραβαίου.
Τραγούδι: The Herbie Song (Ταινια “Το Κατσαριδάκι”) (https://youtu.be/LwfIpCQ2TC0)
Φορντ και Ναζί
Εκτός από τον ίδιο τον ιδρυτή της Ford που ήταν ένας διαβόητος αντισημιτιστής η εταιρεία Ford συνεργάστηκε με το τρίτο Ράιχ προμηθεύοντας μηχανές αεροπλάνων και στρατιωτικά οχήματα. Εκμεταλλεύτηκε εργατικό δυναμικό από τους κρατούμενους των Στρατοπέδων Συγκέντρωσης.
Ο Χένρυ Φορντ (1863 – 1947), ιδρυτής της Ford Motor Company, μισούσε τους Εβραίους στο σύνολό τους. Πίστευε ότι συνωμοτούν για να καταλάβουν τον κόσμο. Για αυτό τον λόγο αγόρασε μια εβδομαδιαία εφημερίδα, την The Dearborn Independent, που προπαγάνδιζε εναντίον τους. Ο Ford απαιτούσε από τους εμπόρους αυτοκινήτων του να πωλούν την εφημερίδα και μέσα από αυτό και από άλλα μέτρα, έφτασε η κυκλοφορία της το 1925 μέχρι και 900.000 αντίτυπα , δεύτερη μετά από τους New York Times.
Με αυτό το είδος της αντισημιτικής συμπεριφοράς δεν είναι έκπληξη το ότι ο Αδόλφος Χίτλερ ήταν μεγάλος θαυμαστής του Henry Ford.
Ο Χίτλερ επαινεί τον Αμερικάνο βιομήχανο στον “Αγώνα μου” αναφέρεται σε αυτόν σαν «εμπνευστή μου» και έχει την φωτογραφία του πάνω στο γραφείο του. Το 1938, ο Φορντ στα 75 του γενέθλια , τιμήθηκε με το Μεγαλόσταυρο του Γερμανικού αετού, το ανώτατο μετάλλιο που η ναζιστική Γερμανία θα μπορούσε να απονέμει σε έναν αλλοδαπό. Ο Φόρντ είχε ήδη χρηματοδοτήσει την προεκλογική καμπάνια του Χίτλερ.
Ο Henry Ford δεν είχε κανένα απολύτως πρόβλημα να κάνει επιχειρήσεις με τη ναζιστική Γερμανία. Όταν ο πόλεμος άρχισε το 1939 ο Ford δηλώνει “ουδέτερος”, αλλά οι δικές του και οι δράσεις της εταιρείας του τον διαψεύδουν. Πριν την συμμετοχή της Αμερικής στον πόλεμο, ο Ford δεν είχε κανένα ενδοιασμό να προμηθεύει την Γερμανία με πολεμικό υλικό, αλλά και να μειώνει τον εφοδιασμό της βρετανικής RAF με κινητήρες αεροσκαφών! Η Ford συμφώνησε να συνεργαστεί με την Γερμανική Rolls-Royce όταν της ζητήθηκε μια εναλλακτική λύση για τον κινητήρα Merlin (που τοποθετήθηκε στα μαχητικά αεροπλάνα).
Στις αρχές του 2000, αποκαλύφθηκαν οι αποδείξεις από πρόσφατα αποχαρακτηρισμένα κυβερνητικά απόρρητα έγγραφα, που έδειξαν ότι οι ναζιστικές συνδέσεις με την Ford Motor Company πήγαν πολύ πιο πέρα από τον ίδιο τον ιδρυτή της. Μεταξύ των άλλων, τα έγγραφα αναφέρουν ότι η γραμματέας του Henry Ford, είχε επαφή με ένα πράκτορα των Ναζί ο οποίος συντηρούσε με επιχειρήματα την παράνοια του αφεντικού της για τους Εβραίους. Τα έγγραφα αναφέρουν ότι ο γιος του Ford και Πρόεδρος τότε της εταιρείας, Edsel, θα μπορούσε να έχει διωχθεί για συνεργασία με τον ναζιστικό εχθρό αν δεν πέθαινε το 1943.
Επιστολές μεταξύ του Edsel Ford και του επικεφαλής της γαλλικής θυγατρικής της Ford το 1942 – μετά την εισδοχή της Αμερικής στον πόλεμο-δείχνουν ότι η Ford ήξερε και ενέκρινε τις κατασκευές της θυγατρικής για τον Γερμανικό Στρατό. Τα αποχαρακτηρισμένα έγγραφα αποκαλύπτουν ότι το Υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι υπήρχε βάση για ποινική δίωξη εναντίον του Edsel Ford.
Επιπλέον, στα εργοστάσια της Ford στη Γερμανία χρησιμοποιούνταν σκλάβοι- εργάτες των Στρατοπέδων συγκέντρωσης προκειμένου να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της Γερμανικής πολεμικής μηχανής .
Τραγούδι: David Rovics - Henry Ford Was A Fascist (https://youtu.be/NyZxurOQo60)
Roger Taylor (Queen) - “I’m in love with my car”
Πρόκειται για ένα από τα πιο υποτιμημένα τραγούδια της μπάντας των Queen, από τον δίσκο τους “A night at the opera”, και αποτελεί αποκλειστική έμπνευση του ντράμερ τους Roger Taylor που ήταν λάτρης των αυτοκινήτων και των αγώνων ταχύτητας. O Taylor έγραψε, τραγούδησε και έπαιξε τα ντραμς σε αυτό το τραγούδι.
Η επίσημη εκδοχή είναι πως το τραγούδι αποτελεί αφιέρωση στον John Harris, δημοσιογράφο, ηχολήπτη και φίλο της μπάντας, παρόλα αυτά έχει πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία του Taylor όσον αφορά την αγάπη του για τα αμάξια. “Δεν έχω εμμονή.. Απλά αγαπάω τα καλά αυτοκίνητα” φέρεται να είχε δηλώσει.
Οι ήχοι του κινητήρα που ακούγονται στο τραγούδι είναι αυθεντικοί, και έρχονται από το αυτοκίνητο που είχε στη κατοχή του ο Taylor εκείνη την περίοδο. Όπως περιγράφει ο ίδιος σε συνέντευξη του το 1997 στο “Pop On The Line”: “Θυμάμαι το αυτοκίνητο που είχα εκείνη την εποχή, επειδή χρησιμοποιήσαμε την εξάτμιση του στην ηχογράφηση, ήταν ένα Alfa Romeo. Το τραγούδι όμως ήταν περισσότερο για τους ανθρώπους, για αυτούς που τρέχουν σε αγώνες ταχύτητας. Συγκεκριμένα είχαμε έναν ηχολήπτη στα τουρ μας, τον John Harris, που αγαπούσε το αυτοκίνητο του, τον ενέπνεε. Νομίζω είχε ένα TR4, ένα Triumph TR4”
O Taylor λάτρευε το τραγούδι αυτό, και απαίτησε να είναι στην δεύτερη πλευρά του single “Bohemian Rhapsody”, παρά τις αντιρρήσεις της δισκογραφικής εταιρείας. Τελικά η επιμονή του Taylor απέδωσε, καθώς το τραγούδι διέπρεψε στα charts, λαμβάνοντας εξαιρετικές κριτικές.
Αυτό το τραγούδι αποτέλεσε και την αφορμή για ισομοιρασμένα πνευματικά δικαιώματα για όλα τα επόμενα τραγούδια των Queen, μιας και φαίνεται πως κάποιοι είχαν ενοχληθεί από την μεγάλη φήμη που έπαιρναν τα τραγούδια με την μοναδική υπογραφή του Freddy Mercury και τώρα, και του Roger Taylor. Πράγματι, από το single Bohemian Rhapsody και μετα, όλα τα τραγούδια υπογράφονταν από όλα τα μέλη της μπαντας.
Τραγούδι: Queen - I’m in love with my car (https://youtu.be/a8EYUKmmnqc)
Απεργίες στις αυτοκινητοβιομηχανίες
Ένας από τους πιο δυναμικούς τομείς στην Αμερική του 20’ ήταν αυτός των εργαζομένων στην αυτοκινητοβιομηχανία. Οι εργαζόμενοι αντιμετώπισαν μαζικές απολύσεις και περικοπές (μόνο στη Ford απολύθηκαν τα 2/3 των εργαζομένων). Αυτό οδήγησε και στις πρώτες κινητοποιήσεις.
Τον Μάρτη του ’32 στο Ντιτρόιτ, εργαζόμενοι, απολυμένοι και άνεργοι οργάνωσαν μια πορεία προς το εργοστάσιο της Ford που βρισκόταν στις παρυφές της πόλης, που ονομάστηκε «Ford Hunger March». Τα αιτήματα τους ήταν για επαναπρόσληψη των απολυμένων, να δοθούν λεφτά για την υγεία των εργαζομένων, να σταματήσει η ρατσιστική πολιτική προσλήψεων, να σταματήσει η πρακτική να χρησιμοποιεί χαφιέδες η εταιρία, και για το δικαίωμα να φτιαχτούν συνδικάτα. Τα πλακάτ των εργαζομένων έγραφαν «θέλουμε ψωμί, όχι ψίχουλα». Η πορεία χτυπήθηκε με δακρυγόνα, γκλομπ και όπλα από την αστυνομία και τους μπράβους του Φόρντ. 4 εργαζόμενοι έπεσαν νεκροί και ένας ακόμα υπέκυψε μερικούς μήνες αργότερα.
Για μήνες, τα συνδικάτα, ακόμη και σε τοπικό επίπεδο, ήταν εμφανώς μη αναμεμειγμένα στις πολλές καθιστικές απεργίες που συνέβαιναν. Ωστόσο, το Δεκέμβριο του 1936, το συνδικάτο μετέτρεψε την καθιστική απεργία σε κατάληψη εργοστασίου.
Αξίζει να αναφερθεί η κατάληψη εργοστασίων της General Motors που ξεκίνησε στα τέλη του ’36 στο Φλιντ για 44 μέρες από 2.000 απεργούς, που έστησαν μέσα το δικό τους σύστημα αυτοοργάνωσης ενώ απέκρουσαν ένοπλη επίθεση του στρατού!
Μεγάλη απεργία είχε γίνει το 2019 στην General Motors με τη συμμετοχή σχεδόν 50000 εργαζόμενων για τρεις εβδομάδες.
Η Χορωδία του Μανχάταν τραγουδά το "Sit Down" του Maurice Sugar. Ηχογραφήθηκε τον Απρίλιο του 1937, λίγο μετά την επιτυχή λεγόμενη sit-down απεργία στο Flint του Μίσιγκαν.
Sit down
Tesla - Συνθήκες εργασίας
Και μπορεί η εκπομπή μας μέχρι τώρα να μυρίζει βενζίνη και ντίζελ, όμως αναμφίβολα το μέλλον της αυτοκίνησης είναι τα ηλεκτρικά οχήματα, τα οποία όλο και περισσότερο κατακλύζουν τους δρόμους. Αποτελεί όμως η βιομηχανία των ηλεκτρικών οχημάτων την πρωτοπορία σε κάθε της πτυχή; Μάλλον όχι αν κρίνουμε από τις συνθήκες εργασίας σε πολλά εργοστάσια της Τέσλα, της εταιρείας που οδηγεί τη κούρσα της ηλεκτροκίνησης και αυτόνομης κίνησης.
Πολλές είναι οι καταγγελίες αποφοίτων πανεπιστημίων που αναζητούν τη πρώτη τους δουλειά στην εταιρεία, πως εργάζονται απλήρωτοι και για πολλές ώρες, και μάλιστα όχι “άτυπα” όπως συχνά συμβαίνει στις μέρες μας, αλλά “επίσημα”. Η δικαιολογία μάλιστα για αυτό, από επίσημα χείλη στελέχους της εταιρείας ήταν πως “θα έπρεπε να είναι τιμή τους να δουλεύουν για τη Τεσλα, όχι να ζητάνε λεφτά για αυτό”, συμπληρώνοντας πως μια έστω και σύντομη προϋπηρεσία στην εταιρεία - κολοσσό αποτελεί από μόνη της την μόνη ανταμοιβή των νέων αυτών εργαζομένων, καθώς τους ανοίγει επαγγελματικές πόρτες.
Αυτό δεν αποτελεί όμως το μόνο αγκάθι στο κατα τ’ άλλα “υπόδειγμα εταιρείας”. Η Τεσλα έχει βρεθεί πολλές φορές στο στόχαστρο του Παραρτήματος της Εργασιακής Ασφάλειας και Υγείας της Καλιφόρνια (Cal-OSHA) για εργατικά ατυχήματα που έχουν συμβεί στα εργοστάσια της και θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί. Το 2018 μόνο, 9 υποθέσεις είχαν καταγγελθεί στο Παράρτημα μόνο από τα εργοστάσια της Καλιφόρνια. Τα εργατικά αυτα ατυχήματα δεν προκύπτουν μόνο από αμέλειες σε μέτρα ασφαλείας, όπως πολλές φορές καταγγέλλονται. Οι ίδιες οι συνθήκες εργασίας, τα ωράρια και η πίεση, οδηγούν πολλές φορές τους εργαζόμενους να εργάζονται για 16 ώρες σερί χωρίς διάλειμμα. Όπως αναφέρει και ο Mikey Catura, συνεργάτης της Τεσλα που έχει βρεθεί σε εργοστάσια της “Για να μη καταρρεύσουν, οι εργαζόμενοι πίνουν άφθονες ποσότητες Red Bull, που τους παρέχει δωρεάν η Τεσλα. Οι νέοι εργαζόμενοι έρχονται γεμάτοι ζωντάνια. Και μετά περνούν μερικές εβδομάδες και τους βλέπεις να περπατούν έξω από το κτίριο απλά κοιτάζοντας το κενό, σαν ζόμπι”.
Σε όλα αυτα βεβαίως η Τεσλα δεν μένει άπραγη, καθώς μηνύει και απολύει κάθε εργαζόμενο που τολμάει να δημοσιεύσει στοιχεία ή να κάνει καταγγελία για τα θέματα εργασιακών συνθηκών, άλλα όχι μονο. Παράδειγμα αυτού ο Martin Tripp. Ο 40χρονος Tripp ισχυρίζεται ότι η Tesla δεν ανταποκρίνεται στον στόχο της να βελτιώσει το περιβάλλον, και αντ’ αυτού παράγει «τεράστιες ποσότητες αποβλήτων και “άχρηστα” τμήματα αυτοκινήτων τα οποία αφήνουν χωρίς προφύλαξη στο έδαφος, μέσα στο Gigafactory». Σε απάντηση αυτών τον καταγγελιών, η εταιρεία τον μηνύει για υποκλοπή στοιχείων και δημοσιευση τους, παρόλο που ο Tripp δημοσιοποίησε μόνο στοιχεία που ήταν δεν απόρρητα.
Με μια τέτοια επαγγελματική ηθική, δεν θα περιμέναμε και κάτι διαφορετικό από την εταιρεία του πολυεκατομμυριούχου Έλον Μασκ και στο ζήτημα της πρόσφατης πανδημίας. Αφού ο ίδιος αφόρισε μέσω twitter κάθε κίνδυνο από τον ιό, παρουσιάζοντας τον σαν σενάριο συνωμοσίας, από τη πρώτη στιγμή πίεζε τη κυβέρνηση της Καλιφόρνια για επαναλειτουργία των εργοστασίων του, χωρίς να υπολογίζει κανένα κόστος υγείας για τους εργαζόμενους του. Μάλιστα οι ειδήσεις τον ήθελαν να κοιμάται μέσα στο εργοστάσιο της Τεσλα στη Καλιφόρνια, σε μια προσπάθεια του να πείσει (?) τους εργαζόμενους να μην εγκαταλείψουν τις γραμμες παραγωγής.
https://www.fortunegreece.com/article/i-tesla-ipo-erevna-meta-apo-dio-akoma-ergostasiaka-atichimata/
Τραγούδι: Bruce Springsteen - Stolen Car (https://youtu.be/LrRsJmJ36Hk)
Η πολιτική πτυχή του μεταφορικού προβλήματος
Ένας τραπεζίτης στις αρχές του 20ου αιώνα έχει πει “Το άλογο θα μείνει για πάντα, ενώ το αυτοκίνητο είναι μόνο ένας νεωτερισμός, μια φούσκα.”
Έπεσε τελικά τόσο έξω και πλέον
Τα δεδομένα βεβαια πλέον ειναι τα εξής, και ο καθένας μπορεί να βγάλει τα συμπεράσματα του:
α. Ο Σύνδεσμος Εισαγωγέων Αντιπροσώπων Αυτοκινήτων τονίζει ότι ο κλάδος τους χρειάζεται να πωλούνται 250.000 νέα ΙΧ ετησίως για να αποσβένουν τις επενδύσεις τους σε εκθέσεις, διαφήμιση, ανταλλακτικά κλπ. Και τόσα πράγματι πωλούνται στην Ελλάδα σύμφωνα με στοιχεια του 2000.
β. η αναφορά από την Ευρωπαϊκή Ενωση Αυτοκινητοβιομηχανιών ότι η Ελλάδα είναι η τρίτη χώρα σε πωλήσεις ΙΧ στην Ευρώπη ανά κάτοικο (Ελευθεροτυπία 14.7.00) σε αντίθεση με τις κεντροευρωπαϊκές (Αυστρία, Γερμανία, Ελβετία κλπ) αλλά και την σύνδεση αυτής της πληροφορίας με το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι από τις τελευταίες σε συγκοινωνιακό εξοπλισμό πάλι σε αντίθεση με τις παραπάνω χώρες που έχουν άρτια δίκτυα κρατικών μεταφορών στηριγμένα σε μέσα σταθερής τροχιάς, τραμ κυρίως και μετρό.
δ. τον «περίεργο» σχεδιασμό των συγκοινωνιακών γραμμών στην Αθήνα ο οποίος δεν αξιοποιεί το μετρό, με αποτέλεσμα το μετρό να αφαιρεί μεταφορικό έργο από τα λεωφορεία και όχι από τα ΙΧ. (Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία 21.1.01 και Καθημερινή, 14.1.01)
Κανένα από τα παραπάνω γεγονότα δεν είναι τυχαίο, ούτε ασύνδετο μεταξύ τους.
Τραγούδι: Δημήτρης Μητροπάνος - Τα αυτοκίνητα (https://youtu.be/pa3QCOGTL50)
Από το δίσκο του Χρήστου Δάντη "Τα δικά μας τραγούδια".
Μουσική: Χρήστος Δάντης Στίχοι: Βασίλης Καπερνάρος
Ας ακούσουμε κάποιες διαφημίσεις αυτοκινήτων παλαιότερες να πάρουμε μια γεύση της διαφημιστικής προπαγάνδας που συντελείται.
Drive-in κινηματογράφος
Παρόλο που οι αναφορές ξεκινούν από τις αρχές του 20ου αιώνα, ο πρώτος επίσημα αδειοδοτημένος drive-in κινηματογράφος κάνει την εμφάνιση του στις 6 Ιουνίου του 1933 στο New Jersey. Εκεί, ο Richard Hollingshead δημιουργεί μια λύση για όσους θεωρούν πως “περιορίζονται” στις μικρές κινηματογραφικές αίθουσες, με κύρια στόχευση σε οικογένειες με παιδιά. Δεν είναι τυχαίο που η πρώτη διαφημιστική καμπάνια αυτού του εγχειρήματος είχε σαν σλόγκαν τη φράση “Ολόκληρη η οικογένεια είναι ευπρόσδεκτη, ανεξαρτήτως του πόσο θορυβώδη είναι τα μικρά σας παιδιά”.
Η επιτυχία του εγχειρήματος οδήγησε σε μια ραγδαία αύξηση του αριθμού των drive-in cinemas σε πολλές πολιτείες των ΗΠΑ αλλά και όχι μόνο εκεί. Η κορύφωση τους ήταν 20 χρόνια αργότερα, μεταξύ των 50s και 60s, όπου στις ΗΠΑ λειτουργούν πάνω από 4,000 drive-in κινηματογράφοι, περισσότεροι από αυτούς σε λιγότερο αστικές περιοχές. Το μικρότερο κόστος λειτουργίας τους οδήγησε και σε πιο προσιτές τιμές εισιτηρίων, κάνοντας τους ακόμα πιο δημοφιλείς στο κοινό.
Παρόλα αυτά, η ανοδική τους πορεία δεν θα κρατούσε για πάντα. Την δεκαετία των 70s, η πετρελαϊκή κρίση σε συνδυασμό με τα αυξημένα κυκλοφοριακα προβλήματα, οδήγησε μεγάλη μερίδα του κόσμου στις ΗΠΑ να ξεφορτωθεί τα ογκώδη και υψηλης καταναλωσης οχήματα του, και να στραφεί σε μικρότερα, πιο πρακτικά και -κυρίως- πιο οικονομικά οχήματα. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα το αυτοκίνητο να μην είναι πλέον αρκετά δελεαστικός χώρος να φιλοξενήσει μια οικογένεια για τις 2 ώρες μιας ταινίας -έτσι οι drive-in κινηματογράφοι χάσαν μεγάλο αριθμό επισκεπτών. Στην προσπάθεια τους να ανακάμψουν, χρειάστηκε να αλλάξουν το περιεχόμενο των ταινιών που προέβαλλαν, στοχεύοντας κυρίως σε νεαρές παρέες χαμηλού εισοδήματος και νεαρά ζευγάρια. Έτσι οι οικογενειακές ταινίες έδωσαν τη θέση τους σε ταινίες τρόμου, δράσης ή ακόμα και πορνό. Τη χαριστική βολή σε αυτού του είδους τις προβολές έδωσε η ευρεία διάδοση της βιντεοκασέτας VHS μόλις λίγο αργότερα.
Το 2017, μόλις 300 drive-in cinemas ήταν σε λειτουργία στις ΗΠΑ. Σημεία των καιρών: η προσφατη πανδημία και το κλεισιμο των κινηματογραφικών αιθουσών έφερε ξανα στο προσκήνιο αυτή τη μορφή.
Ζούμε ήδη μέσα στο αυτοκίνητο και αυτό δεν παύει να μας καταδυναστεύει.
“Drive-by shooting” : δίχως να βγούμε από το αυτοκίνητο, με όλη του την ταχύτητα, μπορούμε να πατήσουμε τη σκανδάλη και να ρίξουμε στα τυφλά, όπως είναι της μόδας τώρα τις νύχτες στο Λος Άντζελες.
“Drive-thru teller”, ” drive-in restaurant”, “drive-in movies” : χωρίς να βγούμε από το αυτοκίνητο μπορούμε να κάνουμε μια ανάληψη από την τράπεζα, να γευματίσουμε με χάμπουργκερ και να δούμε μια ταινία. Χωρίς να βγούμε από το αυτοκίνητο μπορούμε να παντρευτούμε : “drive-in marriage”.
Τραγούδι: Ray LaMontagne - Drive-in Movies (https://youtu.be/gEsii6Bz0M0)
Αυτοκίνητος - Νίκος Δήμου
Γράφει ο Νίκος Δήμου στο βιβλίο ¨Η χώρα του εδώ και τώρα» βιβλίο που κριτικάρει και σατιρίζει την έλευση του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία το 1981.
Έχει μια περίεργη και αστεία προσέγγιση στο ζήτημα των αυτοκινήτων και των ΜΜΜ με την οποία νομίζω ότι δεν μπορούμε να συμφωνήσουμε.
“Σε ένα σημείο συμφώνησαν απόλυτα η πολιτική της Ν.Δ. και η πολιτική του ΠΑΣΟΚ
Κάτω τα ΙΧ
Γιατί;
Δύο λόγοι: Ένας πρακτικός – ένας ιδεολογικός
Ο πρακτικός: το αυτοκίνητο προϋποθέτει μια υποδομή, μια οργάνωση ζωής και κίνησης- που ούτε ξέρουν ούτε μπορούν να πραγματοποιήσουν οι κυβερνώντες
Θέλει τεχνολογική αντιμετώπιση – κι αυτοί ζουν ακόμη στον αιώνα του αραμπά.
Επειδή λοιπόν είναι ανίκανοι να το αντιμετωπίσουν, προσπαθούν να το ξορκίσουν.
Δεύτερος λόγος: ιδεολογικός.
Κάθε εξουσία μισεί το αυτοκίνητο.
Γιατί είναι αυτό – κινητο.
Η εξουσία μας θέλει ετερο – κίνητους.
Λατρεύει τα μέσα μαζικής μετακίνησης.
Όλοι μαζί και σε προδιαγεγραμμένη πορεία. Ελεγχόμενη.
Όχι - δηλαδή – θα πηγαίνεις όπου θέλεις εσύ.
Τι είσαι εσύ – ελεύθερος; Αυτόνομος;
Αυτό – κίνητος;”
Βαλκανιζατερ - Πορτοκολαογλου
Τραγούδι: Cake - Long Line Of Cars (https://youtu.be/-3wFxuuG-y0)
Ταινίες με αυτοκίνητα
Night on Earth 1991 - Jim Jarmusch https://www.imdb.com/title/tt0102536/
Μια ταινία όπου βλέπουμε τις ιστορίες πέντε ταξιτζήδων και των πελατών τους που διαδραματίζονται την ίδια νύχτα σε πέντε πόλεις της υφηλίου.
Λέει ο ίδιος ο σκηνοθέτης “Είχα ο ίδιος πολλές παράξενες εμπειρίες μέσα σε ταξί, κυρίως στην Νέα Υόρκη… και σε άλλα μέρη. Έτσι αυτό που μου άρεσε πραγματικά ήταν πως μέσα σε ένα ταξί είσαι μέσα σε έναν χώρο μόνος με κάποιον, δίχως να έχει επενδυθεί κάτι στην σχέση αυτή. Μπορείς να πεις ό,τι θέλεις, να είσαι τελείως ειλικρινής ή ανειλικρινής, κι αυτή η ελευθερία στην στενή σχέση μ’ έναν ξένο, για ένα σύντομο χρονικό διάστημα, μου κίνησε το ενδιαφέρον.”
Σκηνή που εχει έχει μείνει είναι εκεί όπου ο Roberto Benigni υποδύεται τον ταξιτζή στη Ρώμη.
Τραγούδι: Tom Waits - Carnival (https://youtu.be/_M-cjgUaS0o)
Taxi Driver Martin Scorsese (1976) - https://www.imdb.com/title/tt0075314/
Holy Motors ταινια του Leos Carax (2012) η οποία στην ουσία ασχολείται με τον κινηματογράφο τον ίδιο.
Τραγούδι: Denis Lavant - Let My Baby Ride (https://youtu.be/QdvBLFI5kIs)
Κλείσιμο: Το μεγάλο μας τσίρκο
Σαν σήμερα (22 Ιουνίου 1973) έκανε πρεμίερα στο θέατρο “Αθήναιον” της οδού Πατησίων η θεατρική παράσταση “Το μεγάλο μας τσίρκο”. Θεατρικό έργο του Ιάκωβου Καμπανέλλη, που έγραψε ιστορία, όταν ανέβηκε μεσούσης της δικτατορίας από τον θίασο Καρέζη - Καζάκου. Τη μουσική και τα τραγούδια της παράστασης έγραψε ο Σταύρος Ξαρχάκος και τα ερμήνευσε επί σκηνής ο Νίκος Ξυλούρης.
Αμέσως αγαπήθηκε από το κοινό και έγινε σύμβολο του αγώνα κατά της Χούντας. Αλληγορικά γραμμένο, κατάφερε να περάσει τις συμπληγάδες της λογοκρισίας, κρύβοντας δεκάδες μηνύματα κατά της δικτατορίας. Κάθε βράδυ γινόταν κοσμοσυρροή στο «Αθήναιον», που βρισκόταν σχεδόν απέναντι από το Πολυτεχνείο. Ανάμεσά τους και «εκπρόσωποι» του στρατιωτικού καθεστώτος, που σημείωναν και ενημέρωναν τους προϊσταμένους τους για τις αντιδράσεις των θεατών.
Οι παραστάσεις του διακόπηκαν βίαια από τη Χούντα, τον Οκτώβριο, λίγο πριν από το Πολυτεχνείο. Η Τζένη Καρέζη και ο Κώστας Καζάκος συνελήφθησαν και κρατήθηκαν στο ΕΑΤ-ΕΣΑ, ενώ συνελήφθησαν εκ νέου κατά την εξέγερση του Πολυτεχνείου. Οι παραστάσεις του έργου συνεχίστηκαν μετά την αποφυλάκισή τους με μεγαλύτερη επιτυχία από τις 22 Δεκεμβρίου 1973. Αμέσως μετά τη Μεταπολίτευση, στις 3 Αυγούστου 1974, το έργο ξανανέβηκε με την προσθήκη των λογοκριμένων σκηνών κι ενός τραγουδιού («Το Πρόσκύνημα») στο φινάλε της παράστασης για τους νεκρούς του Πολυτεχνείου.
Τραγούδι: Νίκος Ξυλούρης - Το μεγάλο μας τσίρκο (https://youtu.be/KUpxV1VQX-w)
Comments